Ηγεσία: Χαμένοι στη μετάφραση

Είχα την τύχη να βρεθώ στο σωστό μέρος (wine bar), με τη σωστή παρέα (τέσσερις πολλά υποσχόμενοι νέοι, σε ηλικία και εμπειρίες, επιχειρηματίες), τη σωστή μέρα και ώρα (Παρασκευή, λίγο πριν τη δύση όπου η διάθεση είναι χαλαρή) για μια κουβέντα περί ηγεσίας. Πριν διαβάσετε τη συνέχεια, σπεύδω να αναφέρω ότι παραμείναμε νηφάλιοι, μέχρι παρεξηγήσεως!

Και κάπως έτσι... άναψε η κουβέντα

«Τελικά, ποιος είναι ο καλύτερος ορισμός της ηγεσίας;» Αυτή η ερώτηση από την κυρία της συντροφιάς ήταν η φιτιλιά. Υπέθεσα ότι δεν απευθυνόταν μόνο σε μένα. Ωστόσο, οι άλλοι κοίταξαν προς το μέρος μου, προφανώς περιμένοντας να δώσω μια απάντηση (που δεν γνώριζα), σε μια διφορούμενη ερώτηση που εμπεριέχει το επίθετο συγκριτικού βαθμού «καλύτερος», υπονοώντας ότι υπάρχουν πολλοί και καλοί ορισμοί που δεν πείθουν ή που δεν καλύπτουν το εύρος που υποδηλώνει ο όρος ηγεσία. Αποφάσισα λοιπόν να εκτροχιάσω τη συζήτηση από την αρχή, ξεκινώντας με μια σχετικά ειρωνική τοποθέτηση. Σας την μεταφέρω όσο μπορώ ακόμα να την ανακαλέσω.

Το τοπίο της ηγεσίας είναι θολό και το κάνουμε θολότερο όταν εφευρίσκουμε, κάθε τόσο, επίπλαστους όρους όπως genuine leadership, authentic leadership, heroic leadership, values based leadership και ό,τι άλλο μπορεί να φαντασθείτε. Ο συγκεκριμένος όρος έχει καταλήξει σαν ένα brand και ως τέτοιο αντιμετωπίζεται, αφού πλέον υπόκειται σε συνεχές rebranding προκειμένου να είναι ελκυστικό και να «πωλείται» ευκολότερα.

Έχουμε προχωρήσει δε ακόμα περισσότερο. Τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε καταφέρει να κάνουμε ομαδοποιήσεις, κατηγοριοποιήσεις και τυπολογίες, κατατάσσοντας τους ηγέτες - που ενδεχομένως να μην έχουμε ακόμα συμφωνήσει στο ποιοι μπορεί ακριβώς να είναι - σύμφωνα με κάποια κριτήρια. Έτσι, αν κάνετε μια γρήγορη έρευνα στο διαδίκτυο, θα βρεθείτε ενώπιον της παρακάτω εικόνας:

• Τα 7 πιο συνηθισμένα στιλ ηγεσίας,
• Οι 4 τύποι ηγεσίας,
• Τα 5 είδη ηγεσίας,
• Τα 8 στιλ ηγεσίας,
• Οι 3 κύριοι τύπου ηγεσίας,
• Οι 10 βασικοί τύποι ηγεσίας, κτλ.

Και σαν να μη έφταναν όλες αυτές οι εύπεπτες υπεραπλουστεύσεις που μπορεί να είναι και ευπώλητες, σταχυολογώ και κάποια άλλα:

• Τα 30 (!) κύρια χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένας ηγέτης,
• Οι 5 τρόποι για να γίνετε καλύτεροι ηγέτες,
• Οι 4 πυλώνες της ηγεσίας,
• Οι 8 άξονες για επιτυχημένη ηγεσία,
• Οι 10 ικανότητες του ηγέτη,
• The 11 leadership qualities, κτλ.

Έχοντας πει αυτά και ακόμα περισσότερα που δεν χωράνε να τα γράψω, αλλά πιστεύω ότι εσείς που διαβάζετε αυτό το κείμενο έχετε ήδη καταλάβει το γελοίο του πράγματος, αναπτύχθηκε μια διάθεση ευθυμίας σε όλους μας, αντιλαμβανόμενοι ότι αν αύριο βάζαμε μια αγγελία και ζητούσαμε έναν άνθρωπο με όλες αυτές τις ιδιότητες, δεν θα είχαμε καμία τύχη να τον βρούμε.

«Μήπως τα πράγματα μπορεί να είναι πιο απλά; Ειλικρινά τώρα, χρειαζόμαστε αυτές τις σχεδόν μεταφυσικές ικανότητες που είναι μάλλον απίθανο να συνυπάρχουν σε έναν άνθρωπο;» αναρωτήθηκε ο πολιτικός μηχανικός της συντροφιάς.

...και εγένετο ηγέτης με ανθρώπινο πρόσωπο

Όσο απλοϊκό μπορεί να ακούγεται, η άποψη μου είναι ότι ένας ηγέτης χρειάζεται να αγαπάει τους ανθρώπους του και να νοιάζεται για αυτούς. Σε ένα κόσμο όπου οι χειριστικές συμπεριφορές, οι κενές υποσχέσεις, τα λόγια τα ωραία, τα πομπώδη οράματα και οι ξύλινες φιλοσοφίες αποτελούν κοινό τόπο, ο ηγέτης που θα χαρακτηρίζεται από μια υποστηρικτική διάθεση και γνήσιο ενδιαφέρον προς τον κάθε του συνεργάτη θα είναι αυτός που θα κάνει τη διαφορά. Και επειδή έκανα αναφορά στην αγάπη, να ξεκαθαρίσω ότι δεν αναφέρομαι μόνο στο συναίσθημα αλλά και στις ανάλογες πράξεις που εκπορεύονται από αυτό: κατανόηση των αναγκών του και κάλυψη τους, όπου είναι εφικτό, απομάκρυνση των όποιων εμποδίων για να μπορεί να φέρει τα αποτελέσματα που του ζητούνται, ενδυνάμωση για να τον ωθήσει προς την επιτυχία.

Η Αμερικανίδα ποιήτρια Maya Angelou, σε μια από τις ομιλίες της, είχε αναφέρει ότι «οι άνθρωποι θα ξεχάσουν όσα είπες, θα ξεχάσουν όσα έκανες αλλά ποτέ δεν θα ξεχάσουν το πώς τους έκανες να αισθανθούν». Αν σας έλεγα να κατονομάσετε έναν ηγέτη που θαυμάζετε, διερωτώμαι αν αυτό το κριτήριο της «ανθρώπινης αίσθησης» θα ήταν το πρωτεύον. Απλά σκεφτείτε το.

«Μετά από όσα είπαμε, θα μπορούσαμε να αποπειραθούμε να δώσουμε έναν, έστω και απλό, ορισμό του ηγέτη;» Η ερώτηση που ήθελα να αποφύγω, έπεσε στο τραπέζι και ευτυχώς, αυτή τη φορά, δεν πρόλαβαν καν να με κοιτάξουν γιατί πήρε το λόγο το νεώτερο σε ηλικία μέλος της ομάδας. «Για μένα, ο καλύτερος ηγέτης είναι αυτός που επιζητάει συνεχώς ευκαιρίες για να επικοινωνεί και να καθοδηγεί τους άλλους προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν τεθεί. Τελεία και εις υγείαν!» Είναι αυτό που λέγανε οι παλιοί αλλά το έκλεψαν από τον Mark Twain: Από μικρό και από τρελό μαθαίνεις την αλήθεια. Ο τύπος μας έδωσε πληρωμένη απάντηση! Πιάσαμε λέξη-λέξη όσα μας είπε και σας βάζω στο κλίμα.

Πρωτίστως, καμία αναφορά σε ηγετικές συμπεριφορές του συρμού που απλά μένουν στις εντυπώσεις. Πρώτη λέξη-κλειδί: «ευκαιρίες». Για να εντοπίζει ένας ηγέτης τις ευκαιρίες, χρειάζεται να είναι συνεχώς παρών προκειμένου να βοηθάει, να υποστηρίζει και να συμβάλλει στην ανάπτυξη των ανθρώπων του. Αν δεν είναι παρατηρητικός, αν δεν ασχολείται, οι ευκαιρίες θα περνάνε και θα χάνονται. Η δεύτερη σημαντική λέξη: «επικοινωνεί». Δυστυχώς, οι πιο πολλοί θεωρούμε την επικοινωνία ως κάτι το αυτονόητο. Δεν είναι! Τα πάντα είναι επικοινωνία. Τι λέμε, πώς το λέμε, πότε το λέμε, πώς μιλάει η γλώσσα και πώς το σώμα υποστηρίζει όλα όσα λέει (ή δεν λέει) η γλώσσα. « Καθοδηγεί» η τρίτη λέξη-κλειδί. Στην καθοδήγηση βρίσκεται το στοιχείο της δράσης και της αλληλεπίδρασης με τους άλλους. Μέσω της καθοδήγησης χτίζεται η σχέση με το κάθε άτομο της ομάδας και είναι ακριβώς αυτή η σχέση που θα ορίσει και καθορίσει το αποτέλεσμα.

Είπαμε πολλά ακόμη σε εκείνη τη συνάντηση και πριν αποχαιρετιστούμε, «ευθυγραμμιστήκαμε» με μια υπόσχεση ή δέσμευση που θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως ευχή. Ας ξεγυμνώσουμε επιτέλους την ηγεσία από όλον αυτό το μανδύα της περιπλοκότητας και της επιτήδευσης. Τόσο απλά...