Πώς μία πινακίδα οριοθέτησε το Χωριό του Αη Βασίλη στο Ροβανιέμι

Αν κάποιος θέλει να ζήσει την απόλυτη μαγεία των Χριστουγέννων, δηλαδή να «επισκεφθεί τον αυθεντικό Αη Βασίλη», το μόνο που έχει να κάνει είναι να πάει στο Ροβανιέμι, στη Φινλανδία.

Το «χωριό του Αη Βασίλη» στο Ροβανιέμι, πρωτεύουσα της Λαπωνίας, απέχει μόλις οκτώ χιλιόμετρα από το κέντρο της κωμόπολης και ουσιαστικά είναι ένα εμπορικό κέντρο με ξύλινα σπιτάκια που στεγάζουν διάφορα καταστήματα. Η τουριστική αξιοποίηση του χωριού ξεκίνησε τη δεκαετία του '50, όταν η Ελέανορ Ρούσβελτ, στα πλαίσια διανομής ανθρωπιστικής βοήθειας μετά τον πόλεμο και καθώς η πόλη υπήρξε το θέατρο σκληρών μαχών κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, έβαλε τον εν λόγω απομακρυσμένο και ασήμαντο προορισμό στον τουριστικό χάρτη.

Ωστόσο οι σπόροι για την τουριστική του ανάδειξη ως το «χωριό του Αη Βασίλη» (και συνάμα την εμπορευματοποίηση των Χριστουγέννων) μπήκαν αρκετά πιο πριν και συγκεκριμένα το 1866, όταν μία φωτογραφία στο περιοδικό Harpers τοποθέτησε το σπίτι του Αγίου κάπου στον «Βόρειο Πόλο». Αρκετά αργότερα, το 1927, ένας Φινλανδός ραδιοφωνικός παραγωγός, ο Μάρκους Ρότιο, ισχυρίστηκε ότι ανακαλύφθηκε το εργαστήρι του Αγίου στο Κορβατουντούρι στην Λαπωνία, παγιώνοντας την πεποίθηση, τουλάχιστον στην Φινλανδία, ότι ο Αη Βασίλης έζησε στην Λαπωνία.

Ωστόσο υπήρχε ένα πρόβλημα, καθώς το απόμακρο Κορβατουντούρι, κοντά στα σύνορα με τη Ρωσία, δεν θα ήταν ένας ιδιαίτερα ελκυστικός προορισμός, οπότε, ύστερα από ώριμη σκέψη, επιλέχθηκε το Ροβανιέμι. Ο λόγος ήταν πολύ απλός και μάλλον πεζός καθώς λόγω της τοποθέτησής του πάνω στο Αρκτικό Κύκλο, πολλοί τουρίστες ήδη σταματούσαν για να τραβήξουν μία φωτογραφία με φόντο την πινακίδα που ανέγραφε «Αρκτικός Κύκλος».

Μόλις τη δεκαετία του '80 το υπ. Τουρισμού της Φινλανδίας, σε μια προσπάθεια να τονώσει τα έσοδα από τον τουρισμό, αποφασίσει να προωθήσει το Ροβανιέμι ως το «επίσημο χωριό του Αη Βασίλη», το οποίο εγκαινιάζεται επίσημα το 1985. Μάλιστα τότε ο κυβερνήτης της επαρχίας ανακήρυξε τη Λαπωνία ως «Santa Claus Land», προκαλώντας την έντονη δυσφορία των υπόλοιπων διεκδικητών (π.χ. Σουηδία, Αλάσκα, Νορβηγία).

Λίγο αργότερα, το 1989, με τη συνδρομή του ιδιωτικού τομέα και συγκεκριμένα 16 εκ των μεγαλυτέρων φινλανδικών επιχειρήσεων, που διείδαν μία άνευ προηγουμένου επιχειρηματική ευκαιρία, το «χωριό του Αη Βασίλη» θα περιοδεύσει μέχρι το Beverly Hills – σήμερα, τα δικαιώματα για τη χρήση του εν λόγω brand name ανήκουν σε ιδιωτική εταιρεία.

Τοποθετημένο πάνω στον Αρκτικό Κύκλο, το παγωμένο Ροβανιέμι, πλούσιο σε χιόνι, δέντρα και ταράνδους, θα αποτελούσε τον ιδανικό προορισμό για μικρούς και μεγάλους – ιδιαίτερα για όσους έτρεφαν μια νοσταλγία για τα παιδικά τους χρόνια ή για όσους ήθελαν να το συνδέσουν με μια σημαντική στιγμή στη ζωή τους, όπως την επισφράγιση ενός έρωτα. Δεν είναι τυχαίο ότι σήμερα προσελκύει 500.000 τουρίστες, νούμερο αρκετά μεγάλο για έναν «παραμυθένιο» προορισμό.

Η τουριστική του ανάπτυξη προέβλεπε τις εξής δραστηριότητες, πολλές εκ των οποίων ήταν αποκεντρωμένες ώστε να δημιουργηθούν «οάσεις» για τους τουρίστες σε διάφορα, διάσπαρτα, σημεία της Λαπωνίας:

• Ταχυδρομείο με ξωτικά όπου υπάρχει ποικιλία χριστουγεννιάτικων CDs και αναμνηστικών, όλα με θέμα φυσικά τον Αη-Βασίλη. Οι «τυχεροί» μπορούν και να φωτογραφηθούν –με το αζημίωτο- με έναν ντόπιο που είναι μεταμφιεσμένος σε Αη Βασίλη. Δεν είναι τυχαίο ότι κάθε χρόνο λαμβάνει περίπου 600.000 γράμματα από όλο τον κόσμο, όντας το μόνο μη υπαρκτό πρόσωπο που γίνεται αποδέκτης αλληλογραφίας.
• Εστιατόρια, καταστήματα δώρων και σουβενίρ που προσφέρουν χιλιάδες χριστουγεννιάτικα δώρα που μπορούν να αποσταλούν με πρωτότυπο γραμματόσημο Άη Βασίλη.
• Φάρμα με τάρανδους για βόλτα με το έλκηθρο, που τραβούν σωσίες του Ρούντολφ, Ντάνσερ και Πράνσερ, ενώ υπάρχει και η δυνατότητα για βόλτα με snowmobile, χάσκι ή ταράνδους.
• Πάρκο ψυχαγωγίας, το Santa Park, που αποτελεί ένα μικρό χριστουγεννιάτικο παραμύθι με πολλά παιχνίδια, χτισμένο μέσα σε μια τεράστια σπηλιά, ειδικά διαμορφωμένη.

Τέλος, το κέντρο Άρκτικουμ αποτελεί ένα ταξίδι στην ιστορία, τον πολιτισμό και τον τρόπο ζωής των Λαπώνων, την ιστορία των Βίκινγκς και του πολιτισμού στους πάγους. Υπάρχει μάλιστα και ντοκιμαντέρ για το Βόρειο Σέλας και τον Ήλιο του Μεσονυκτίου.

Φυσικά δεν έχει καμία σημασία ότι ο αυθεντικός Αγιος Νικόλαος, γόνος εύπορης οικογένειας που ακολούθησε τη συμβουλή του Ιησού και μοίρασε όλη την περιουσία του στους φτωχούς, ο οποίος στους αιώνες που ακολούθησαν έγινε ο γνωστός σε όλους μας Αη Βασίλης, γεννήθηκε στα Πάταρα της Λυκίας το 270 μ.Χ., δεκάδες χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από το Ροβανιέμι.

Όσον αφορά την εικόνα του Αη Βασίλη, σύμφωνα με τον μύθο (και την επίσημη ιστοσελίδα της Coca-Cola) είναι δημιούργημα του διάσημου αναψυκτικού, αν και υπάρχουν μαρτυρίες ότι διέθετε ορισμένα από αυτά τα χαρακτηριστικά πριν την γνωστή διαφήμιση του 1931. Συγκεκριμένα ήδη από τις αρχές του 19ου αιώνα ο Santa Claus είχε κόκκινη στολή, λευκή γενειάδα και ήταν ευτραφής.

Εν κατακλείδι, ένα «παραμύθι» (και μία πινακίδα;), χάρη στην σωστή οργάνωση και το αποτελεσματικό μάρκετινγκ, κατάφερε να βάλει στον τουριστικό χάρτη το Ροβανιέμι, έναν μέχρι πρότινος ασήμαντο προορισμό. Το ερώτημα που προκύπτει τώρα είναι αν η χώρα μας, που δυστυχώς για χρόνια προβαλλόταν ως καλοκαιρινός προορισμός (ανέκαθεν προσεγγίζαμε την αγορά «ήλιος και θάλασσα»), μπορεί έστω και χωρίς «παραμύθια» (προσωπικά πιστεύω ότι δεν έχουμε ανάγκη από κανένα «παραμύθι») να δημιουργήσει ελκυστικούς τουριστικούς προορισμούς όλο το χρόνο. Το ενθαρρυντικό είναι ότι τα τελευταία χρόνια γίνονται ορισμένες σοβαρές προσπάθειες ανάδειξης του αστείρευτου πλούτου της χώρας μας (βλ. Σπέτσες, Κρήτη, Ζαγόρι, ακόμη και ο «Μύλος των Ξωτικών» στα πανέμορφα Τρίκαλα που θα μπορούσε να αποτελέσει ιδανικό χριστουγεννιάτικο προορισμό).