Polybius: Η φανταστική ιστορία πίσω από το πιο επικίνδυνο video game

Σύμφωνα με κάποιες αναφορές, λοιπόν, κάπου στο 1981, στα αμερικανικά «ουφάδικα» εκείνης της περιοχής κάνει την εμφάνιση του ένα μυστηριώδες video game που φέρει την ονομασία Polybius. Το παιχνίδι χαρακτηρίζεται ως εξαιρετικά εθιστικό, ενώ περιγράφεται ως ψυχεδελικό και έντονο, με στοιχεία παζλ και εφέ που καταφέρνουν να «υπνωτίσουν» τους παίκτες που τολμούν να ασχοληθούν μαζί του, κυνηγώντας ολοένα και μεγαλύτερα high-scores.

Το μηχάνημα φέρεται να αποτελεί ένα κατάμαυρο arcade, χωρίς κανένα διακοσμητικό ή κάτι που να το ξεχωρίζει, πέρα από την ονομασία, που εμφανίζεται με πρασινομπλε γράμματα. Ανάμεσα στα άλλα video game εκείνης της περιόδου, όπως το Asteroids, το Pac-man και το Space Invaders, το Polybius ξεχωρίζει με τον τρόπο του, ως ένας «δυσοίωνος μονόλιθος» ανάμεσα στα υπόλοιπα, «μαγνητίζοντας» τους video gamers.

Δεν είναι όμως ένα απλό παιχνίδι. Οι σχετικές αναφορές το θέλουν να αποτελεί εργαλείο της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών, η οποία επιδιώκει να δοκιμάσει την ψυχική και σωματική κατάσταση των παικτών του, ως μια μέθοδο στρατολόγησης. Άλλοι λένε ότι προκαλεί επιληπτικές κρίσεις ή ανευρύσματα και πως πιθανώς δοκιμάζεται από τη CIA ως εργαλείο πλύσης εγκεφάλου. Άλλοι ότι αποτελούσε απλώς μια πρωτότυπη έκδοση ενός άλλου γνωστού παιχνιδιού, του Tempest.

Η αλήθεια, μέχρι τις μέρες μας, δεν έχει εξακριβωθεί, και όλα δείχνουν πως το Polybius δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένας αστικός μύθος. Οι πρώτες αναφορές για αυτό φαίνεται πως κάνουν την εμφάνιση τους το 1994, στο Usenet. Η πρώτη καταγραφή εντοπίζεται το 2000 στο coinop.org, ένα ψηφιακό μουσείο για παιχνίδια arcade. Η σελίδα του Polybius αναφέρει πως το copyright του είχε καταχωρηθεί το 1981 (αν και στην πραγματικότητα δεν προκύπτει κάτι τέτοιο), κάνοντας λόγο για «περίεργες φήμες» σχετικά με αυτό.

Η ιστορία, με το πέρασμα των ετών, παίρνει διαστάσεις. Χωρίς να έχει επιβεβαιωθεί ποτέ η ύπαρξη του (κάτι που σημαίνει ότι δεν αποκλείεται όλα να αποτελούν δημιούργημα κάποιας φαντασίας - ή, από την άλλη, να είναι απολύτως αληθινά και το παιχνίδι να μαζεύει σκόνη σε κάποια αποθήκη των αμερικανικών κυβερνητικών υπηρεσιών), κάποιες πτυχές πίσω από αυτό είναι απολύτως πραγματικές και χρίζουν αναφοράς.

Καταρχάς, το όνομα του δεν είναι καθόλου τυχαίο. Ο Πολύβιος ήταν ήταν Έλληνας ιστορικός, διάσημος για το βιβλίο «Οι Ιστορίες». Γεννήθηκε και ανετράφη στη Μεγαλόπολη της Αρκαδίας (Arcadia - Arcades, ίσως όχι τυχαία). Του άρεσε η κρυπτογραφία και τα παζλ, ενώ είχε την πεποίθησή ότι οι ιστορικοί θα πρέπει να αναφέρουν αυστηρά και μόνο όσα μπορούν να επαληθεύσουν μέσω αποδεικτικών στοιχείων και καταγεγραμμένων μαρτύρων. Το όνομά του σημαίνει «πολλές ζωές».

Είναι σαφές, λοιπόν, πως αν και ο Πολύβιος δεν είχε καμία σχέση με τα video games (και ποτέ δεν θα φανταζόταν πως θα... έμπλεκε έτσι, μετά από τόσους αιώνες), αυτός που επέλεξε το όνομα Polybius είχε γνώση της ιστορίας του. «Πολλές ζωές», Αρκαδία, κρυπτογραφία, όλα στοιχεία που μπορούν να συνδυαστούν με τα arcades και τα video games γενικότερα και να δώσουν «τροφή» για ένα ιδιαίτερο βιντεοπαιχνίδι - η για έναν προσεκτικά και έξυπνα κατασκευασμένο μύθο.

Έναν μύθο που βασίζεται σε πολλά πραγματικά δεδομένα. Για αρχή, αυτός λέει πως το Polybius προκαλούσε πολλά προβλήματα υγείας, ακόμη και θανάτους, στους παίκτες του. Η δεκαετία του '80 ήταν μια εποχή που τα «ουφάδικα» βρίσκονταν στην ακμή τους και οι gamers περνούσαν εξαιρετικά πολλές ώρες μπροστά στις οθόνες τους, προσπαθώντας να σημειώσουν το επόμενο high score και να καταγράψουν τα αρχικά τους.

Αρκετοί αντιμετώπισαν σοβαρά προβλήματα, την ίδια εποχή που το Polybius φέρεται να έκανε την εμφάνιση του. Όπως ο Jeff Dailey και ο Peter Bukowski. Ο πρώτος καταρρέει αφότου σημειώνει ρεκόρ στο Berzerk, παθαίνοντας καρδιακή προσβολή από τους εξοντωτικούς ρυθμούς. Ο δεύτερος πεθαίνει και εκείνος από την καρδιά του, παίζοντας το ίδιο παιχνίδι. Ο Bukowski έπασχε από καρδιολογικά προβλήματα και φαίνεται πως δεν άντεξε το αυξημένο στρες από το παιχνίδι.

Στο ίδιο το Portland, όμως, όπου φαίνεται πως έκανε την εμφάνιση του το Polybius, θα σημειωθούν εκείνη την εποχή άλλα δύο περιστατικά. Το πρώτο αφορούσε στον Brian Mauro, ο οποίος ήθελε να σπάσει το ρεκόρ στο Asteroids. Μετά από 28 ώρες συνεχούς παιχνιδιού, αρρωσταίνει και μένει στο κρεβάτι για δύο ημέρες, αλλά δεν πεθαίνει. Ο άλλος ήταν ο Michael Lopez, ο οποίος, καθώς παίζει το Tempest, αρχίζει να αισθάνεται άσχημα και καταρρέει, με τρομερούς πονοκεφάλους.

Οι ιστορίες αυτές ενδέχεται να συνέβαλαν στη δημιουργία του μύθου γύρω από ένα video game που προκαλεί προβλήματα. Και υπάρχουν ακόμη δύο πτυχές που έχουν σχέση με την πραγματικότητα. Η μια αφορά στους «άνδρες με τα μαύρα». Άλλωστε, κάθε θεωρία συνωμοσίας έχει περίεργους ανθρώπους ντυμένους σε μαύρα κουστούμια. Μερικές φορές είναι κυβερνητικοί αξιωματούχοι, άλλες... εξωγήινοι «μεταμφιεσμένοι» σε ανθρώπινα όντα. Στο Portland του 1981, οι άνδρες ήταν πραγματικοί.

Σύμφωνα με τον μύθο γύρω από το Polybius, οι «άνδρες με τα μαύρα» επισκέπτονταν τα ουφάδικα και έπαιρναν δεδομένα από το παιχνίδι, χωρίς να δίνουν λογαριασμό σε κανέναν για το τι ακριβώς έκαναν. Στη συνέχεια εξαφανίζονταν και εμφανίζονταν μόνο για να συγκεντρώσουν ξανά δεδομένα, που κάποιοι λένε πως σχετίζονταν με τις αντιδράσεις των παικτών, όταν αυτοί έπαιζαν το Polybius. Φυσικά, δεν προκύπτει κάποια καταγραφή συγκεκριμένων περιστατικών.

Οι άνδρες όμως υπήρξαν εκείνη την εποχή, σε εκείνη την περιοχή. Και αυτό μπορεί να εξηγεί και κάποιες σχετικές αναφορές, καθώς πράκτορες του FBI ερευνούσαν τα ουφάδικα σχετικά με υποθέσεις παράνομου τζόγου. Και πράγματι, οι πράκτορες έπαιρναν δεδομένα από τα μηχανήματα, ακόμη και για να βρουν μάρτυρες βάσει των ονομάτων που είχαν καταγραφεί στα high-scores. Σε άλλες υποθέσεις, έβαζαν κάμερες και μικρόφωνα στα arcades, για να παρακολουθήσουν υπόπτους.

Και υπάρχει και μια τρίτη αλήθεια. Σύμφωνα με τον μύθο, το Polybius χρησιμοποιήθηκε για την πραγματοποίηση μαζικών ψυχολογικών πειραμάτων. Και η αλήθεια είναι πως κάτι παρόμοιο έχει γίνει και ακούει στο όνομα MK-ULTRA, που σκοπός του ήταν να αναπτύξει τεχνικές ελέγχου του μυαλού. Πολλά πειράματα αφορούσαν ανθρώπους, ενώ άλλα περιελάμβαναν πειραματικά και δυνητικά επικίνδυνα φάρμακα. Ωστόσο, κάποιες δοκιμές έγιναν σε πολίτες ακόμη και χωρίς να το γνωρίζουν.

Το MKUltra ήταν ιδιαίτερα διαβόητο επειδή ορισμένα από τα πειράματα του θεωρήθηκαν παράνομα, με ιδιαίτερες πρακτικές, σωματικά βασανιστήρια, λεκτική ακόμη και σεξουαλική κακοποίηση. Όταν έγινε γνωστή η υπόθεση, διατάχθηκε να καταστραφούν όλα τα σχετικά έγγραφα. Παράλληλα, την εμφάνιση τους έκαναν ακόμη και μαρτυρίες συμμετεχόντων, ενώ αποχαρακτηρισμένα έγγραφα επιβεβαίωσαν την ύπαρξη του. Εντούτοις, αυτά δεν ανέφεραν τίποτα σχετικό με gaming.

Όλα αυτά, μαζί με κάποιες πληροφορείς που φαίνεται πως δημοσίευσε κάποιος Steven Roach στην αρχική καταχώρηση του Coinop.org, όπου εμφανιζόταν ως ένας από τους αρχικούς προγραμματιστές του παιχνιδιού, έδωσαν ακόμη περισσότερη τροφή στον μύθο του Polybius, δημιουργώντας μια συναρπαστική ιστορία που, αν και δεν έχει επιβεβαιωθεί, εξακολουθεί να κάνει την εμφάνιση της και να βρίσκεται στο επίκεντρο συζητήσεων.

Είναι σαφές πως κάποιες πτυχές της βασίζονται στην πραγματικότητα. Ναι, υπήρχαν άνθρωποι που αντιμετώπισαν προβλήματα υγείας τα οποία σχετίζονταν (και) με τα video games. Ναι, υπήρξαν μυστικές παρακολουθήσεις καταστημάτων - που σχετίζονταν κυρίως με υποθέσεις παράνομου τζόγου. Και ναι, είναι αποδεδειγμένο πως οι μυστικές υπηρεσίες πραγματοποιούσαν πειράματα όπως το MKUltra. Όλα αυτά τα δεδομένα ενδέχεται να χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία του μύθου που ακούει στο όνομα Polybius.

Κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος με απόλυτη βεβαιότητα. 40 χρόνια μετά το 1981, την χρονιά που το παιχνίδι φαίνεται να έκανε την εμφάνιση του, δεν έχουν εμφανιστεί στοιχεία που να αποδεικνύουν την ύπαρξη του, ενώ και τα σχετικά αιτήματα προς την αμερικανική κυβέρνηση δεν έχουν οδηγήσει στη δημοσιοποίηση πληροφοριών, όσον αφορά στη συμμετοχή της σε ένα τέτοιο «πείραμα».