Η μεγάλη επανεκκίνηση: Η μετά COVID-19 εποχή

Το επενδυτικό πλαίσιο μετά το COVID-19

Όπως υποδηλώνει και το όνομα, το Covid-19 είναι κάτι περισσότερο από ένα «σοκ» στο οικονομικό σύστημα, ή «μια άνευ προηγουμένου ύφεση». Ας μην το παραμελήσουμε αυτό. Πανδημική κρίση υγείας. Τελεία. Παγκόσμιο οικονομικό κώμα. Τελεία. Αυτή είναι μια πλήρης επαναφορά. Σκεφτείτε: <CTRL> + <ALT> + <DELETE> της δυναμικής της αγοράς, της συμπεριφοράς των καταναλωτών, της πολιτικής σκέψης, της νομισματικής διαχείρισης κ.ά.. Αρκετά πράγματα, έτσι;

Το Covid-19 αλλάζει το παιχνίδι σε τέτοιο βαθμό ώστε τυχόν στρατηγικές «αντιγραφής και επικόλλησης» του παρελθόντος οδηγούν σε αδιέξοδο. Σκεφτείτε τις καμπύλες S. Τα πράγματα λειτουργούν και μετά δεν λειτουργούν. Κάθε φάση θα είναι αρκετά διαφορετική από την προηγούμενη. Μιλάμε για αστάθεια, έτσι; Ναι, και όπως γνωρίζουμε όλοι σε περιόδους αστάθειας παρουσιάζονται και ευκαιρίες.

Ο Strongin σκιαγραφεί κάποια θέματα που θα επιταχύνουν, θα ταρακουνήσουν, και θα καθοδηγήσουν τις επιχειρήσεις σε αυτές τις φάσεις. Ως σύμβουλος, εκτιμώ πραγματικά πώς ο Strongin οργανώνει την σκέψη του σε «καλάθια/κατηγορίες», και μας δείχνει τη λογική και τις υποθέσεις που αναπτύσσει - διευκολύνοντας εμάς (τους ακροατές/αναγνώστες) να δούμε πού συμφωνούμε ή διαφωνούμε με αυτά που λέει. Συμπεριφέρεται ως φοιτητής του MBA που εργάζεται μέσω μιας υπόθεσης.

Η στήριξη επιχειρηματικών μοντέλων που λειτουργούν και ο θάνατος εκείνων που δεν λειτουργούν, είναι ο τρόπος προσαρμογής των οικονομιών σε νέες συνθήκες. Η ιδέα είναι να ξεχωρίσουμε τους μοχλούς αλλαγής από το δομικό περιβάλλον που καθορίζει τον καλύτερο τρόπο αλλαγής σε μια δεδομένη στιγμή.

Μερικές φορές, οι επιχειρήσεις είναι τυχερές. Διαθέτουν ένα προσωρινό πλεονέκτημα λόγω των περιστάσεων (π.χ. το σωστό δίκτυο διανομής ή το σωστό δίκτυο προμηθευτών). Αυτό δεν είναι απαραίτητα ένα βιώσιμο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, επομένως πρέπει να προσέχουν τις μεταβολές στον κλάδο τους.

1. Άμυνα

Τίποτα το καινούριο εδώ. Εάν ηγείστε μιας αεροπορικής εταιρείας και τα αεροπλάνα σας γειωθούν για μερικούς μήνες - βρίσκεστε σε λειτουργία επιβίωσης. Το ίδιο ισχύει και για τους επενδυτές και τις κυβερνήσεις. Πρόκειται για τους μηχανισμούς άμυνας των ισολογισμών. Τους πρώτους μήνες της κρίσης, είναι αδύνατο να δημιουργήσετε αξιόπιστα μια γραμμή βάσης (baseline). Σε τελική ανάλυση, ποιος μπορεί να γνωρίζει; Η καλύτερη στρατηγική λοιπόν είναι να ενισχύσετε την ρευστότητα, να παραμείνετε ευέλικτοι και να «επιβιώσετε για να πολεμήσετε μία άλλη μέρα».

Και αυτό ακούγεται λογικό... μέχρι ενός σημείου όμως. Σε ποιο σημείο οι ηγέτες σταματούν να παίζουν άμυνα και αρχίζουν να προετοιμάζονται για τον μεσοπρόθεσμο ορίζοντα; Πότε ο ασθενής θα σταματήσει να αιμορραγεί, έτσι ώστε να του χορηγηθεί η θεραπεία; Πρώτη καμπή.

2. Συρρίκνωση

Δεν θα μας αποτελέσει έκπληξη, ότι οι πελάτες (και οι επενδυτές) θα προσελκύονται από τους επιζώντες. Ίσως οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις (από πλευράς κεφαλαιοποίησης) να επιβιώσουν. Ίσως οι νικητές να είναι οι κερδοφόροι. Οι πολύ μεγάλες για να αποτύχουν επιχειρήσεις, θα λάβουν κρατική βοήθεια. Ίσως κάποιοι σταθούν τυχεροί.

Κατά τη διάρκεια της φάσης της συρρίκνωσης θα δούμε τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα να ενισχύονται. Μέχρι κάποιο σημείο, θα αρκεί απλώς να είμαστε μπροστά. Θα παρατηρήσουμε αναδιανομή του μεριδίου αγοράς μεταξύ των υφιστάμενων επιχειρήσεων αντί για την προώθηση πραγματικά καινοτόμων ιδεών. Θα υπάρξει σίγουρα ένα κύμα εξαγορών και συγχωνεύσεων το διάστημα μεταξύ του δεύτερου εξαμήνου του 2020 και αρχές του 2021. Η αγορά θα είναι ασφυκτική. Αρκετοί θα τα καταφέρουν. Πολλοί όμως θα αναγκαστούν να κλείσουν ή να αλλάξουν.

3. Καινοτομία

Μόλις σταθεροποιηθεί η κατάσταση (κάποιοι θα αναρωτιούνται: πότε είναι ακριβώς αυτό; Τα κρούσματα στη χώρα μας έφτασαν πάλι τα επίπεδα του Μαρτίου), οι καταναλωτές / πολίτες / επιχειρήσεις θα ζητήσουν διαφορετικά πράγματα. Φυσικά, πότε και πώς θα γίνει αυτό δεν είναι σαφές. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι αυτό θα δημιουργήσει ευκαιρίες για αυτούς οι οποίοι παρέμειναν ευέλικτοι, και δεν επιβαρύνονται από τα στοιχεία του ενεργητικού και υποχρεώσεις παλαιού τύπου. Αυτό που μας έκανε ισχυρούς κατά τη φάση της Συρρίκνωσης, μπορεί να μας κάνει πιο αδύναμους κατά τη φάση της Καινοτομίας.

Η πρόκληση για τους Διευθύνοντες Συμβούλους: Πόσο γρήγορα θα περάσουν τις επιχειρήσεις τους από τις φάσεις Άμυνας / Συρρίκνωσης / Καινοτομίας; Ποιο θα είναι το σημείο καμπής;

Τρία θέματα που θα μας απασχολήσουν στο μέλλον

Α. Ανθεκτικότητα στο χρόνο

Για πολλά χρόνια, θεωρούσαμε δεδομένη την παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού. Πηγαίναμε στα καταστήματα και είχαν αποθέματα. Μετά χτύπησε η πανδημία. «Μείναμε» από χαρτί υγείας, από μάσκες, από απολυμαντικά. Το σύστημα ήταν βελτιστοποιημένο ως προς το κόστος και δεν βελτιστοποιήθηκε επαρκώς για αξιοπιστία υπό πίεση. Οι γραμμές εφοδιασμού μπορεί να ήταν μεγάλες, πολύπλοκες με μεμονωμένα στοιχεία αστοχίας, αρκεί να ήταν φθηνές. Μετά το COVID-19, οι εταιρείες και οι καταναλωτές θα αποδώσουν μεγαλύτερη αξία στην αξιοπιστία.

Κατά τη διάρκεια των αρχικών φάσης της Άμυνας / Συρρίκνωσης, οι ευέλικτοι θα κερδίσουν. Αυτοί είναι οι οποίοι διαθέτουν προμηθευτές, φορτηγά, αποθήκες σε όλο τον κόσμο. Μπορούν να «εξισορροπήσουν» πιο γρήγορα.

Αυτά τα ευέλικτα συστήματα, έχουν το πλεονέκτημα ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν τις διαταραχές σε τοπικό επίπεδο με την αναδιανομή φορτίου σε άλλες περιοχές με τρόπους που οι δυσκίνητες παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού δεν μπορούν.

Οι επιχειρήσεις θα καθετοποιηθούν σε μεγάλο βαθμό μέσω των εξαγορών και συγχωνεύσεων και διαποικίλησης σε άλλους τομείς της οικονομίας. Ο μέσος όρος ζωής μιας εισηγμένης εταιρείας στη χώρα μας από τα 22 έτη τη δεκαετία του 1980-1990 έχει πέσει κάτω από τα 2,5 έτη. Για ποια ανθεκτικότητα στο χρόνο μιλάμε λοιπόν;

Β. Απόκτηση γνώσης

Ναι, «τα γέρικα σκυλιά μπορούν να μάθουν νέα κόλπα». Πόσοι από εμάς και πόσες φορές, χρησιμοποιήσαμε το Zoom, το Skype, το Microsoft Teams το τελευταίο τρίμηνο; Πόσες φορές τα χρησιμοποιήσαμε την τελευταία τριετία; Βλέπετε τη διαφορά; Αρχίσαμε να ξοδεύουμε το χρόνο και τα χρήματά μας διαφορετικά. Κάτι από όλα αυτά όμως θα μείνει μαζί μας. Δεν είναι όλες οι αλλαγές μόνιμες - αλλά θα εκπλαγούμε με το πόσο διαφορετικά θα είναι τα καταστήματα λιανικής, τα εστιατόρια και η εκπαίδευση στο μέλλον. Θα μάθουμε νέους τρόπους εργασίας, αγοράς και κοινωνικοποίησης. Και τι σημαίνουν όλα αυτά για τις επιχειρήσεις;

• Ο κύκλος υιοθέτησης της τεχνολογίας μπορεί να μειωθεί σε ορισμένες κατηγορίες. «Διασχίσαμε το χάσμα» με πολλούς τρόπους. Αυτό σημαίνει ότι η κερδοφόρα πρώιμη πλειοψηφία είναι τώρα ο στόχος.
• Πολλές από τις καινοτομίες δεν είναι τόσο καλές όσο η έκδοση τους στην πραγματική ζωή, και όμως, έχουμε συνηθίσει η φθηνότερη έκδοση να «είναι αρκετά καλή».
• Ο κόσμος μαθαίνει νέες συνήθειες και αυτός ο τρόπος ζωής Covid-19 πιθανότατα θα συνεχιστεί για άλλους 12 με 24 μήνες.

Η πανδημία έχει διδάξει σε πολλές επιχειρήσεις ότι σε κάποιες περιπτώσεις, ο έλεγχος που νόμιζαν ότι είχαν ήταν μία ψευδαίσθηση. Οι εταιρείες αναγκάστηκαν να καταλάβουν τι είναι πραγματικά βασικό για τις ίδιες.

Γ. Τμηματοποίηση βάσει ρίσκου

Μερικοί άνθρωποι αποφεύγουν το ρίσκο, ενώ άλλοι ελκύονται από το ρίσκο. Εντάξει, αυτό είναι γνωστό… Ωστόσο, το βλέπουμε αυτό σε όλη του την έκταση κατά τη διάρκεια αυτής της πανδημίας. Κάποιοι άνθρωποι φυλάσσονται στο σπίτι, ενώ άλλοι συναθροίζονται ελεύθερα χωρίς μάσκες. Στην πραγματικότητα, είναι τραγικό. Έλλειψη κοινών αξιών σε θέματα που αφορούν τη δημόσια υγεία. Από την πλευρά τους, οι επιχειρήσεις θα κληθούν να απαντήσουν σε μερικά δύσκολα ερωτήματα:

• Πώς θα προσεγγίσουν τους πελάτες τους βάσει της συμπεριφοράς τους απέναντι στο ρίσκο (αυτοί που επιζητούν το ρίσκο έναντι σε αυτούς που αποφεύγουν το ρίσκο);
• Πώς θα πρέπει να γίνει ο σχεδιασμός των γραφείων, των χώρων εργασίας, των αποθηκών και των διαδικασιών λειτουργίας;
• Μήπως θα πρέπει να διακοπούν συνεργασίες επειδή κάποιοι είναι πολύ ριψοκίνδυνοι ή πολύ συντηρητικοί;