Φώτης Παπαθανασίου: Οι Τέχνες και ο Πολιτισμός αναπόσπαστο στοιχείο της Ατομικής, Συλλογικής και Εταιρικής Υπευθυνότητας

Ο Φώτης Παπαθανασίου, γενικός Διευθυντής του Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β & Μ Θεοχαράκη, μιλάει στην στήλη «Υπεύθυνη Επιχειρηματικότητα» του epixeiro.gr για τις δραστηριότητες και τα προγράμματα του ιδρύματος, για την προσπάθεια του ιδρύματος να συμβάλλει στην ανάπτυξη της κουλτούρας της ΕΚΕ, για την σημασία της τέχνης και του πολιτισμού και για την ανάγκη ενίσχυσης της πνευματικής ζωής του ανθρώπου.

Ο κ. Παπαθανασίου, σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ειδικεύθηκε στην Αθλητιατρική στο Πανεπιστήμιο των Παρισίων. Κατόπιν σπούδασε Διεθνείς Σχέσεις στο Παρίσι, όπου έλαβε και το Διδακτορικό του και όπου διδάσκει και σήμερα ως Αν. Καθηγητής στην Ανωτάτη Σχολή Διεθνών Σπουδών. Υπήρξε Ειδικός Συνεργάτης του πρώην Υπουργού Πολιτισμού της Γαλλίας, Ζακ Λανγκ (1985-1989). Διετέλεσε Ειδικός Σύμβουλος του Υπουργείου Εξωτερικών επί θεμάτων Αποδήμου Ελληνισμού και Πολιτισμού (1992 - 1993), Σύμβουλος επί πολιτιστικών και διεθνών θεμάτων του Δημάρχου Αθηναίων και Αντιδήμαρχος Αθηναίων (1995-2002), Γεν. Γραμματέας και Αντιπρόεδρος του ΔΣ της ΕΛΣ (1990-1994 και 2006-2009). Από το 2009 είναι Γενικός Διευθυντής του Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β & Μ Θεοχαράκη.

Το Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής «Β&Μ Θεοχαράκη» του οποίου είσθε Γενικός Διευθυντής, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ιδρύματα της Ελλάδος. Μιλήστε μας για το πόσο είστε ικανοποιημένοι ως ίδρυμα για το έργο σας μέχρι σήμερα.

Η ικανοποίηση όλων μας, ιδιαίτερα όμως των Ιδρυτών Βασίλη και Μαρίνας Θεοχαράκη είναι μεγάλη, αφού μέσα σε επτά χρόνια από την έναρξη της λειτουργίας του, το Ίδρυμα καθιερώθηκε ως κεντρικός θεσμός στο πολιτιστικό γίγνεσθαι της χώρας μας. Η αποστολή του Ιδρύματος είναι να εμπλέξει το κοινό σ' έναν πλατύ και διεπιστημονικό διάλογο με τις εικαστικές τέχνες και τη μουσική στην Ελλάδα και παγκοσμίως, με κύριο άξονα την εμφάνιση και εξέλιξη του μοντέρνου κατά τον 20ο και 21ο αιώνα.

Συνεπές στην αποστολή του, το Ίδρυμα Β & Μ Θεοχαράκη, παρουσιάζει ένα πλούσιο πρόγραμμα εκδηλώσεων που περιλαμβάνει μεγάλης ή μικρής κλίμακας εκθέσεις (θεματικές ή αναδρομικές), συναυλίες, σεμινάρια, εργαστήρια και διαλέξεις. Βασική διάσταση του προγράμματος είναι η διεπιστημονική του προσέγγιση, ούτως ώστε να παρουσιαστούν οι εικαστικές τέχνες, η αρχιτεκτονική και η μουσική, στη σχέση τους με άλλες μορφές τέχνης και ερευνητικούς τομείς.

Εκτός από τις εκθέσεις και τη συναυλιακή του δράση, το Ίδρυμα προτείνει διαλέξεις και εργαστήρια (συχνά ενσωματωμένα σε παράλληλες εκθέσεις και μουσικές εκδηλώσεις) που συνεισφέρουν σε μια καλύτερη αντίληψη του ιστορικού, κοινωνικού, περιβαλλοντικού, επιστημονικού και φιλοσοφικού φάσματος της κάθε καλλιτεχνική πράξης ή λειτουργούν ως αυτόνομη πηγή γνώσης και προβληματισμού.

Οι δραστηριότητες του Ιδρύματος ολοκληρώνονται με περισσότερα από 35 εκπαιδευτικά προγράμματα, με ιδιαίτερη έμφαση στις μικρότερες ηλικίες, αλλά συμπεριλαμβάνοντας και μαθήματα για ενήλικες πάνω στη σύγχρονη τέχνη, μουσική και φιλοσοφία. Περιλαμβάνονται προγράμματα μύησης στις τέχνες για παιδιά από 2 ετών και άνω, παιδική λογοτεχνία και εικαστικές τέχνες, εισαγωγή στο λυρικό τραγούδι για παιδιά 8-12 ετών, συμμετοχική Όπερα για μικρούς και μεγάλους, εργαστήρια εικαστικών κοσμημάτων, τέχνη του κολλάζ, Βιωματικές ξεναγήσεις κ.α.

Έχοντας αντίκτυπο στις ζωές των Ελλήνων, υλοποιείτε ετησίως διάφορα προγράμματα δράσεων πολιτιστικού περιεχομένου, «στεγάζοντας» την τέχνη και τον πολιτισμό. Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της φιλοσοφίας του ιδρύματος;

Το Ίδρυμα δημιουργήθηκε με Προεδρικό διάταγμα και εποπτεύεται από τα Υπουργεία Οικονομικών και Πολιτισμού, είναι δηλαδή ένα δώρο των ιδρυτών στο κοινωνικό σύνολο και θα έλεγε κανείς ότι είναι αποτέλεσμα της Ατομικής Κοινωνικής Ευθύνης των ιδρυτών του.

Τι ρόλο μπορεί να αναλάβει ένα κοινωφελές ίδρυμα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα όπως το «Β&Μ Θεοχαράκη» στη διάδοση της ΕΚΕ;

Προσπαθούμε και εμείς με τις δυνάμεις μας να συμβάλλουμε στην ανάπτυξη της κουλτούρας της ΕΚΕ και στις επιχειρήσεις της χώρας μας, με το να τις καλούμε να στηρίξουν το έργο μας. Η εποχή είναι δύσκολη, αλλά αυτό κάνει την πρόκληση μεγαλύτερη. Ιδιαίτερα τώρα που ο πολιτισμός μπαίνει από όλα τα προγράμματα ΕΚΕ στην άκρη, με την δικαιολογία ότι προέχει η τροφή και η ένδυση. Εμείς αντίθετα θεωρούμε ότι η πνευματική ζωή δεν μπορεί να μπαίνει σε δεύτερη μοίρα γιατί τότε κυριαρχούν τα ένστικτα, με τα γνωστά σε όλους μας αποτελέσματα. Κατά τη γνώμη μου ακριβώς σε αυτή τη γραμμή σκέψης βρίσκεται η κύρια αιτία του καταντήματος της χώρας.

Ο Ζαν Μοννέ, ένας ευρωπαίος ηγέτης που πολύ πίστευε στην ιδέα της Ενωμένης Ευρώπης και πολύ συνέβαλε στις αρχικές προσπάθειες για τη θεσμική πραγματοποίηση της, είχε πει ότι «θα έπρεπε να ξαναρχίσουμε τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ενώσεως με ένα νέο ξεκίνημα της, που να βασίζεται στον πολιτισμό». Ποια η δική σας άποψη;

Πάνω σε αυτήν φράση του Ζαν Μοννέ (που κάποιοι αμφισβητούν την αυθεντικότητά της), συνέγραψα πριν είκοσι και πλέον χρόνια μελέτη για το κοινό πολιτισμικό υπόβαθρο της Ευρώπης που δημοσιεύτηκε στην Διεθνή Επιθεώρηση. Μα ακριβώς αυτό είναι το κλειδί και για την οικοδόμηση της Ευρώπης και για την αλληλεγγύη και για όλα.

Το 2014 αποτελεί μία σημαδιακή χρονιά καθώς συμπληρώθηκαν 10 χρόνια από την ίδρυση του ιδρύματος το 2004. Ποιες δραστηριότητές σας θα λέγατε πως αποτελούν σημείο αναφοράς;

Η εξωστρεφής δραστηριότητά μας άρχισε τον Δεκέμβριο του 2007. Θα έλεγα η συνεργασία μας με την Σκάλα του Μιλάνου και με το Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστώνης, δύο ορόσημα της διεθνούς απήχησής της προσπάθειας μας.

Θα μου επιτρέψετε μία ερώτηση ενοχλητική ίσως, αλλά επίκαιρη ερώτηση. Ζούμε σε δύσκολους οικονομικά καιρούς. Πώς αντεπεξέρχεται το ίδρυμα «Β&Μ Θεοχαράκη» σε αυτές τις οικονομικές συνθήκες που δεν έχουν αφήσει ανεπηρέαστα τα πολιτιστικά ιδρύματα;

Μέχρι και φέτος το Ίδρυμα συντηρείτο από τους Ιδρυτές του και μόνον. Πέρυσι για πρώτη φορά απευθυνθήκαμε με επιτυχία στο ΕΣΠΑ. Πρέπει όμως να πω ότι η ανταπόκριση του κοινού στα προγράμματα μας – το κοινό μας μέσα στην κρίση τριπλασιάστηκε – μας στήριξε και οικονομικά και έτσι ένα πολύ μεγάλο τμήμα των εξόδων του Ιδρύματος καλύπτεται από τα έσοδά του.