Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη και Παγκοσμιοποίηση. Ποιά είναι τα οφέλη;

Η εταιρική κοινωνική ευθύνη μέσα από την παγκοσμιοποίηση και συγκεκριμένα το Oικουμενικό Σύμφωνο του ΟΗΕ (UN Global Compact, GC) θα μας απασχολήσει σημαντικά και σύντομα. Στην Ελλάδα βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο, ενώ την ίδια στιγμή το GC έχει ήδη πάνω από 10.000 εταιρικούς συμμετέχοντες και άλλους ενδιαφερόμενους από 130 χώρες.

Ο λόγος που μου τράβηξε την προσοχή το εν λόγω θέμα είναι οι συνέπειες του στη διεθνή κοινότητα αλλά και τους πολίτες, καθώς είμαστε οι δυναμικοί δρώντες αλλά και οι αποδέκτες του φαινομένου της παγκοσμιοποίησης και βλέπουμε πως η έννοια της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης αποτελεί το κοινωνικό πρόσωπο κυρίως των πολυεθνικών εταιρειών όπου τα τελευταία χρόνια διαχειρίζεται σε σταθερό ρυθμό προκλήσεις σε διεθνές επίπεδο, διαμορφώνει νέους όρους παγκόσμιας διακυβέρνησης με πλεονεκτήματα και για τις δυο πλευρές και στόχο την αειφόρο ανάπτυξη.

Οι σημερινές αλλαγές στο διεθνές σύστημα είναι σημαντικές για την ιστορία των διεθνών σχέσεων, καθώς αποτελούν εξέλιξη στον επιστημονικό μας κλάδο και προϋποθέτουν αντίστοιχη ανάλυση η οποία στο θέμα της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης σε διεθνές επίπεδο είναι σε πρώιμο επίπεδο στην Ελλάδα. Το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης κυρίως λόγω του εύρους του και των συνεπειών του στο διεθνή καταμερισμό ισχύος, καθώς και η σημασία της δομικής αλλαγής του διεθνούς συστήματος και οι σημαντικές αλλαγές που θα επιφέρει, όπως και το νέο μοντέλο παγκόσμιας διακυβέρνησης που θα ακολουθηθεί, αποτελούν σημαντικά ζητήματα για τις διεθνείς σχέσεις. Αυτά θα συνεχίσουν να μας απασχολούν στις αναλύσεις μας στο μέλλον και θα έχουν επιπτώσεις σε πολλούς τομείς στην καθημερινή μας ζωή.

Το Οικουμενικό σύμφωνο του ΟΗΕ, UN Global Compac, ιδρύθηκε το 2000 και αποτελεί μια στρατηγική πρωτοβουλία για επιχειρήσεις που δεσμεύονται στην ευθυγράμμιση των δραστηριοτήτων και στρατηγικών τους με παγκόσμια αποδεκτές αρχές στα ανθρώπινα δικαιώματα, την εργασία, το περιβάλλον και την καταπολέμηση της διαφθοράς.

Η κοινωνία των πολιτών, οι περιφερειακές οργανώσεις, η εταιρική κοινωνική ευθύνη, η προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων αποτελούν σημαντικά κοινωνικά βήματα που δηλώνουν την ενεργή δράση των κοινωνικών φορέων στο φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης.

Οι στόχοι της Χιλιετίας που τέθηκαν από τον ΟΗΕ με χρονοδιάγραμμα το 2015 χαρακτηρίστηκαν από όλα τα κράτη σαν ένα πολύ θετικό βήμα για την ανθρωπότητα:

• Μείωση της φτώχειας κατά το ήμισυ ( σε σχέση με το 1990).
• Μείωση της παιδικής θνησιμότητας κατά 2/3.
• Μείωση της μητρικής θνησιμότητας κατά ¾.
• Πρόσβαση όλων των παιδιών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
• Ισότητα των φύλων και αυτονομία των γυναικών.
• Μέτρα κατά του AIDS και άλλων ασθενειών.
• Προστασία του βιώσιμου περιβάλλοντος και της βιώσιμης ανάπτυξης- μείωση κατά το ήμισυ του αριθμού των ατόμων που δεν έχουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό.
• Δημιουργία μιας παγκόσμιας εταιρικής σχέσης για την ανάπτυξη ώστε να προωθηθεί ένα πολυμερές, εμπορικό και χρηματοδοτικό ανοικτό σύστημα.

Οι παραπάνω στόχοι έχουν επιτευχθεί από μερικές χώρες, κυρίως από την Κίνα και την Ινδία, σε ικανοποιητικό ποσοστό γεγονός που οφείλεται στις εντυπωσιακές αναπτυξιακές επιδόσεις των χωρών αυτών τα τελευταία χρόνια. Στην Αφρική ελάχιστη πρόοδος έχει επιτευχθεί. Η ελλιπής χρηματοδότηση είναι το βασικό αίτιο επιβράδυνσης επίτευξης των στόχων. Η επίτευξη αυτών των Αναπτυξιακών Στόχων ίσως αποτελεί το σημαντικότερο πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό εγχείρημα στη σύγχρονη ιστορία. Εάν αυτοί οι στόχοι πράγματι επιτευχθούν μέχρι το 2015 σύμφωνα με το πρόγραμμα, η ένδεια θα περιορισθεί στο ήμισυ παγκοσμίως, δεκάδες εκατομμύρια ζωές θα σωθούν, και δισεκατομμύρια άνθρωποι θα έχουν οφέλη από την οικονομική ανάπτυξη.

Όμως τα πολυσύνθετα ζητήματα αυτού του μεγέθους δεν μπορούν να λυθούν από έναν αποκλειστικό φορέα, είτε πρόκειται για εθνική κυβέρνηση, ή για ΜΚΟ ή για τον ιδιωτικό τομέα. Αυτό που απαιτείται είναι μια νέα πολυδιάστατη μορφή συνεργασίας, με την οποία οι συμμετέχοντες συνδυάζουν την πείρα, την εμπειρία, τους διαθέσιμους πόρους και τα δίκτυά τους ώστε να εργαστούν από κοινού με καλή πίστη. Η έννοια της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης είναι ευρεία συμβάλλοντας σημαντικά στην αειφόρο ανάπτυξη μέσα σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Αναφέρεται κυρίως στις εθελοντικές πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν οι επιχειρήσεις με ποικίλες δραστηριότητες και προσεγγίσεις οι οποίες επηρεάζουν θετικά τις σχέσεις της επιχείρησης με την κοινωνία, συμπληρωματικά και όχι σαν υποκατάστατο της κρατικής ρύθμισης ή της κοινωνικής πολιτικής, δεν έχει σχέση με φιλανθρωπία ούτε με δημόσιες σχέσεις όπως μερικοί υποστήριξαν.

Διεθνώς, τα τελευταία δέκα χρόνια και σε ευρωπαϊκό επίπεδο με την Πράσινη Βίβλο και την Ανακοίνωση σχετικά με την εταιρική κοινωνική ευθύνη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έχουν αναδειχθεί σημαντικές πρωτοβουλίες προώθησης και ενδυνάμωσης της έννοιας της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης αρχικά με σημεία αναφοράς στη Διακήρυξη Αρχών του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας σχετικά με τις Πολυεθνικές Επιχειρήσεις και την Κοινωνική Πολιτική (1977, αναθεωρημένη έκδοση 2000), στη Διακήρυξη του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας σχετικά με τις Θεμελιώδεις Αρχές και τα Δικαιώματα στην Εργασία (1998) και στις Κατευθυντήριες Οδηγίες του ΟΟΣΑ για τις Πολυεθνικές Επιχειρήσεις (1976, αναθεωρημένη έκδοση 2000). Δίκτυα συνεργασίας και σχετικά fora αναπτύσσονται συνεχώς και με την βοήθεια της τεχνολογίας διαδίδονται παγκόσμια μέσω του διαδικτύου.

Το Οικουμενικό σύμφωνο του ΟΗΕ UN Global Compact (GC) αποτελεί μια στρατηγική πρωτοβουλία για επιχειρήσεις που δεσμεύονται στην ευθυγράμμιση των δραστηριοτήτων και στρατηγικών τους με δέκα παγκόσμια αποδεκτές αρχές στους τομείς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της εργασίας, του περιβάλλοντος και της καταπολέμησης της διαφθοράς. Οι επιχειρήσεις που το υπογράφουν είναι πολυεθνικές που δεσμεύονται να εφαρμόζουν αυτές τις αρχές σε όλο τον κόσμο και επίσης να επηρεάζουν τους επιχειρηματικούς τους συνεργάτες, προμηθευτές και υπεργολάβους να πράττουν το ίδιο.

Το GC είναι μια οικειοθελής πρωτοβουλία βασισμένη στη δικτύωση. Στο κέντρο της είναι το Γραφείο του Οικουμενικού Συμφώνου και έξι υπηρεσίες του ΟΗΕ OHCHR, ILO, UNEP, UNODC, UNDP, UNIDO, καθώς και συνεργασία με άλλους παγκόσμιους σχετικούς φορείς. Παράλληλα, εμπλέκει όλους τους σημαντικούς κοινωνικούς εταίρους: εταιρείες των οποίων τις δράσεις προσπαθεί να επηρεάσει, κυβερνήσεις, εργατικές και κοινωνικές οργανώσεις. To GC ζητά από τις επιχειρήσεις να ενστερνιστούν, υποστηρίξουν και θεσπίσουν, μέσα στη σφαίρα επιρροής τους, μια σειρά από βασικές αξίες στους τομείς των ανθρώπινων δικαιωμάτων, των συνθηκών εργασίας, του περιβάλλοντος και της καταπολέμησης της διαφθοράς. Αυτές πρέπει να σέβονται δέκα θεμελιώδεις αρχές:

1. Υποστήριξη και σεβασμός των διεθνώς διακηρυγμένων ανθρώπινων δικαιωμάτων
2. Διασφάλιση ότι δεν συνεργούν σε καταπατήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων
3. Προάσπιση του συνδικαλίζεσθαι και ενεργή αναγνώριση του δικαιώματος για συλλογικές διαπραγματεύσεις
4. Προάσπιση της εξάλειψης κάθε μορφής καταναγκαστικής ή υποχρεωτικής εργασίας
5. Κατάργηση της παιδικής εργασίας
6. Εξάλειψη των διακρίσεων σε προσλήψεις και απασχόληση
7. Υποστήριξη προληπτικής προσέγγισης σε περιβαλλοντικές προκλήσεις
8. Ανάληψη πρωτοβουλιών για προώθηση της περιβαλλοντικής υπευθυνότητας
9. Ενθάρρυνση της ανάπτυξης και διάδοσης τεχνολογιών φιλικών προς το περιβάλλον
10. Καταπολέμηση της διαφθοράς σε όλες τις μορφές της συμπεριλαμβανομένων του εκβιασμού και της δωροδοκίας

Το GC δεν έχει αναγκαστική εφαρμογή. Η υπογραφή του επιτρέπει τη συμμετοχή στην επίσημη κατάσταση των οργανισμών που το έχουν υπογράψει. Η πίεση για σεβασμό αυτής της δέσμευσης προέρχεται από την κοινωνία και έτσι οι επιχειρήσεις, ως κινητήρια δύναμη της παγκοσμιοποίησης, μπορούν να συμβάλουν στη διασφάλιση της βελτίωσης της κατάστασης στις αγορές, στο εμπόριο, στην τεχνολογία και στη χρηματοδότηση με τρόπους που οι οικονομίες και η κοινωνία ωφελούνται.

Το διαρκώς αυξανόμενο ενδιαφέρον των εταιρειών αντικατοπτρίζεται στην ταχεία ανάπτυξη του GC καθώς έχει ήδη πάνω από 10.000 εταιρικούς συμμετέχοντες και άλλους ενδιαφερόμενους από 130 χώρες αποτελώντας την μεγαλύτερη εθελοντική πρωτοβουλία εταιρικής κοινωνικής ευθύνης στον κόσμο.Tο GC είναι ένα πρακτικό πλαίσιο για τη γνωστοποίηση, ανάπτυξη και υλοποίηση των πολιτικών αειφόρου ανάπτυξης προσφέροντας στους συμμετέχοντες ένα ευρύ φάσμα διεθνώς αποδεκτών αρχών και προτύπων, μεθόδων ελέγχου και επαλήθευσης, πρακτικών εργαλείων διαχείρισης, συνεργασιών και έρευνας σχεδιασμένα για να βοηθήσουν στην προώθηση βιώσιμων επιχειρηματικών μοντέλων και αγορών.

Μια πιο λεπτομερής ανάλυση για τα οφέλη της συμμετοχής στο GC μπορεί να βρεθεί στη σημασία και την αξία του εθελοντισμού - η οποία επίσης επικεντρώνεται στη σημασία του ως συμπλήρωμα και όχι υποκατάστατο της κρατικής κοινωνικής πολιτικής με αμφίδρομα θετικά αποτελέσματα για τις εταιρείες και την κοινωνία. Επίσης αυτό ενσωματώνει μια πολιτική διαφάνειας και λογοδοσίας.

Οι αρχές του GC σχετικά με το περιβάλλον αντικατοπτρίζουν την ανάγκη διαχείρισης των περιβαλλοντικών κινδύνων και ευκαιριών μέσω στρατηγικών και πολιτικών ευρείας βάσης με στόχο την αειφόρο ανάπτυξη. Οι εταιρείες που επιδιώκουν τέτοιες βιώσιμες προσεγγίσεις μπορούν να αποφέρουν οφέλη από τα εξής:

• εξοικονόμηση κόστους μέσω της βελτίωσης της απόδοσης
• ενίσχυση των εσόδων, ως αποτέλεσμα των σχετικών προϊόντων, υπηρεσιών και τεχνολογιών
• βελτίωση της υγείας των εργαζομένων και του κοινωνικού συνόλου
• παροχή βοήθειας για τη δημιουργία βιώσιμων κοινωνιών και αγορών

Ενώ όλο και περισσότερες εταιρείες έχουν αγκαλιάσει την περιβαλλοντική βιωσιμότητα ως επιτακτική ανάγκη διαχείρισης, είναι επίσης σαφές ότι χρειάζονται ακόμη πιο ολοκληρωμένες στρατηγικές και δράσεις εάν η επιχείρηση ζητά να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές της σε σχέση με τις παγκόσμιες αλλά και τις τοπικές περιβαλλοντικές προκλήσεις.

Για αναλυτικότερη ματιά ανατρέξτε στη δημοσίευση του κειμένου στο Capital Link τον Ιούλιο του 2013.