Τακτική, σκάκι και επιχειρηματικότητα ή πως ο Οδυσσέας νίκησε τον Πολύφημο

Τακτική στις επιχειρήσεις ονομάζουμε το σύνολο των μεθόδων που ακολουθούμε με σκοπό τη μεταβολή προς το καλύτερο. Οι κινήσεις αυτές για να βελτιώσουμε μια κατάσταση, να νικήσουμε κάποιον αντίπαλο κ.α. δεν εφαρμόζονται μόνο στο εμπόριο, στις επιχειρήσεις, στο σκάκι, αλλά και στη διεξαγωγή διαπραγματεύσεων κ.λπ.

Υπό παρόμοιο πρίσμα ισχύει ο ορισμός ότι «η τακτική αφορά τον τρόπο διεξαγωγής μίας μάχης (κατάλληλη διάταξη και χειρισμοί/ελιγμοί ώστε να αποκτηθεί το τακτικό πλεονέκτημα)», κατ´ αναλογία τις συγκεκριμένες κινήσεις που κάνουμε στις επιχειρήσεις για την καλυτέρευση σε όλα τα μέτωπα που την αφορούν. Αποτελεί επιστήμη διότι βασίζεται στην εμπειρία και τέχνη διότι βασίζεται στο ταλέντο. Η τακτική μπορεί να είναι επιθετική ή αμυντική ή συνδυασμός και των δύο.

Σε σχέση με τη στρατηγική που είχαμε αναφέρει σε προηγούμενο άρθρο, η τακτική βρίσκεται σε κατώτερο επίπεδο ιεράρχησης από τη στρατηγική. Ο λόγος είναι ο εξής: όταν κάνουμε πολεμικές επιχειρήσεις, όταν ενεργούμε εμπορικά ή όταν παίζουμε ένα παιχνίδι, θέλουμε να επιτύχουμε ένα στρατηγικό στόχο. Επί παραδείγματι, στο σκάκι ο στόχος είναι να αιχμαλωτίσουμε τον αντίπαλο Βασιλιά (ο βασιλιάς δεν σκοτώνεται όπως λένε οι Πέρσες με το σαχ ματ = βασιλιάς νεκρός, αλλά αιχμαλωτίζεται, ακολουθώντας την εξευγενισμένη ευρωπαϊκή (sic) εικόνα του αθλήματος μας σε τούτη τη γωνιά του πλανήτη). Στην περίπτωση αυτή, έχουμε καταστρώσει ένα στρατηγικό σχέδιο, σύμφωνα με το οποίο προσπαθούμε να εφαρμόσουμε τη στρατηγική μας, όμως και ο αντίπαλος κάνει με τη σειρά του ορισμένες κινήσεις, εφαρμόζει τη δική του στρατηγική. Όταν αναβάλλουμε τις στρατηγικές μας κινήσεις για να εκμεταλλευτούμε άμεσα κάποια αδυναμία του αντιπάλου, που προέκυψε από τις κινήσεις του, λέμε ότι αλλάζουμε τακτική, ή ότι δίνουμε ένα τακτικό χτύπημα στον αντίπαλο. Επίσης, όταν σχεδιάζουμε μια σειρά κινήσεων, ως μέρος του ευρύτερου σχεδίου μας, με σκοπό τακτικές επιθέσεις οι οποίες θα φέρουν πλήγματα στον αντίπαλο τότε εφαρμόζουμε τακτική.

Επομένως, η τακτική εξαρτάται άμεσα και από τις κινήσεις του αντιπάλου, και πολλές φορές οι τακτικές (ή τα τακτικά όπως λέμε στο σκάκι), θα λέγαμε ότι μας βοηθούν ή όχι στο να υλοποιήσουμε το στρατηγικό μας σχέδιο διότι υπάρχει και η λάθος τακτική. Άμα η τακτική επίθεση μας είναι μελετημένη σωστά έως το τέλος και την υλοποιούμε με ακρίβεια θα έχουμε αποτελεσματικότητα στον συνδυασμό μας. Συνεπώς, προσοχή διότι δεν είναι όλες οι τακτικές σωστές εν τέλει (αντιπροσωπευτικότερα παραδείγματα μπορείτε να βρείτε στην ελληνική ιστορία... πρόσφατη και μη). Κάποιες από τις μεθόδους τακτικής είναι: οι αιφνιδιαστικές επιθέσεις, οι ενέδρες, η απόκρυψη των δυνάμεων και αποφυγή κάθε περιττής επαφής με τον αντίπαλο που δεν θα μπορούσε να φέρει νίκη με πρακτικά οφέλη και χωρίς σημαντικές απώλειες, η επίθεση σε πολλά μέτωπα (στο σκάκι υπάρχει το ρητό ότι είναι το παιχνίδι της διπλής απειλής), θυσία, επίθεση με αποκάλυψη, κ.α. Σκεφτείτε ακριβώς αυτές τις μεθόδους στην επιχειρηματικότητα. Θα παρατηρήσετε ότι οι επιχειρήσεις πράττουν με τον ίδιο τρόπο είτε μεταξύ τους είτε σε σχέση με το αγοραστικό τους κοινό!

Τι γίνεται όμως όταν στην επιχείρησή μας έχουμε ανταγωνισμό πολύ ανώτερο από τις δυνάμεις μας ή όταν το περιβάλλον που ενεργούμε δεν μας ευνοεί. Ποια τακτική πρέπει να εφαρμόσουμε;

Γράφει στο «Νηφομανή» ο Δ. Λιαντίνης... Προκειμένου να ξεφύγεις ένα στοιχειό σαν τον Πολύφημο, δεν ωφελούν τα μπράτσα σου. Κόφτα καλύτερα και βάλτα μαζί με τα δαυλιά στο τζάκι. Θυμήσου όμως το δαυλί που θα του βγάλεις το μάτι, και το φλασκί με το κρασί που θα τον μεθύσεις.

Δεν υπάρχει πιο απλός και όμορφος τρόπος πιστεύω για να αποδώσεις την κατάσταση εκείνη κατά την οποία βρίσκεσαι σε περιβάλλον καταστροφής, όλα πάνε στραβά ή/και έχεις αντίπαλο ανώτερο αλλά μια δύναμη μέσα σου θυμίζει πως μόνη ιδέα γλυτωμού από το κακό είναι ο μεταπλασμός των όρων και η αλλαγή της στάσης σου στην ενατένιση της μοίρας. Ο μεταπλασμός των όρων είναι μια έννοια η οποία προϋποθέτει το εξής: Σε μια παρτίδα σκάκι, στην επιχειρηματικότητα, όπως και στην ζωή, το δυσκολότερο είναι να έχεις καλή ψυχολογία ειδικά όταν η θέση σου είναι δύσκολη. Η στάση σου εκείνη τη στιγμή πρέπει να αλλάξει και να οπλιστείς με δύναμη, θετική σκέψη, με αισιόδοξη όραση της μοίρας. Πρέπει το επίπεδο του άγχους (stress) να είναι σε τέτοιο βαθμό, ώστε να είναι διαχειρίσμο και να σε οδηγήσει σε ανάληψη πρωτοβουλιών. Τώρα μένει ο μεταπλασμός των όρων, να μην έχει νόημα δηλαδή η δύναμη του αντιπάλου αλλά τα δαυλί και το φλασκί σου. Μπορεί να έχεις λίγες υλικές δυνάμεις, κακή θέση, όμως με την ενεργοποίηση του μυαλού σου θα αλλάξεις τους όρους της νίκης. Μπορεί η επιχείρηση σου να μη διανύει την καλύτερη περίοδο, όλα να δείχνουν σκοτεινά και χωρίς ευοίωνο μέλλον. Για δες καλύτερα, για δούλεψε ελιγμούς με τους οποίους εκμεταλλεύεσαι ευκαιρίες, για βελτίωσε τη θέση χρησιμοποιώντας παγίδες και συνδυασμούς, για κάνε παιχνίδι τακτικής φύσης! Ένα τακτικό χτύπημα, (πόσων μάλλον πολλά) θα εξουδετερώσει τον «αήττητο» ανεξέλεγκτο εχθρό.

Το αποδεικνύει περίτρανα η εποχή που διανύουμε. Δεν θα επιβιώσει ο πλούσιος, ο τρανός, ο περιζήτητος, ο πονηρός, ο δυνατός, ο νάρκισσος, ο αγκιτάτορας, αλλά ο έξυπνος με την αρχαϊκή σημασία της λέξης. Έξυπνος είναι αυτός που είναι σε εγρήγορση, που εκμεταλλεύεται την σοφία του και γνωρίζει ότι ο άρτιος άνθρωπος ενόσω ζει, παθαίνει πολλά βάσανα (πεθαίνει πολλές φορές) αλλά οι γνώσεις που αποκομίζει, οι καταστάσεις που περνάει θα του σώσουν εν τέλει την ζωή. Τακτική λοιπόν.