12 κοινοί τρόποι σκέψης που δεν σε αφήνουν να προχωρήσεις

Ίσως έχεις ήδη συνειδητοποιήσει πόσο εύκολο είναι να παρασυρθείς από εμμονικούς τρόπους σκέψης που διαστρεβλώνουν τον ρυθμό εργασίας και τις συνήθειές σου. Ο εθισμός στην εργασία συντηρείται από υπερβολικά συμπεράσματα που βγάζεις, πολλά από τα οποία είναι διαστρεβλωμένα. Και εξακολουθείς να συνάγεις λανθασμένα συμπεράσματα γιατί πέφτεις στις ίδιες νοητικές παγίδες - άκαμπτοι τρόποι σκέψης που σε τυφλώνουν μπροστά στα γεγονότα.

Οι περισσότεροι εργασιομανείς δεν συνειδητοποιούν ότι έχουν κολλήσει σε μια παγίδα, που επιδεινώνει τον εθισμό τους. Μόλις αναγνωρίσεις τις παγίδες, στις οποίες πέφτεις, θα μπορέσεις να επανέλθεις από τον εμμονικό τρόπο σκέψης. Ακολουθούν 12 νοητικές παγίδες που τροφοδοτούν τον εθισμό στη δουλειά και αφορούν τους εργασιομανείς σε διαφορετικά επίπεδα. Τσέκαρε όλες τις νοητικές παγίδες που μπορεί να σε επηρεάζουν.

1. Τελειομανία. Πρέπει όλα να είναι τέλεια για να είμαι χαρούμενος κι οτιδήποτε κάνω δεν είναι αρκετό.
2. Όλα ή τίποτα. Αν δεν μπορώ να τα κάνω όλα για όλους, τότε είμαι ένα τίποτα. Είμαι ή ο καλύτερος ή ο χειρότερος, δεν υπάρχει ενδιάμεσο.
3. Μεγέθυνση. Νιώθω πάντα αποτυχημένος, γιατί εστιάζω και μεγεθύνω τα ελαττώματά μου και αγνοώ τις επιτυχίες μου.
4. Θολά όρια. Είναι δύσκολο για μένα να καταλάβω πότε πρέπει να σταματήσω να δουλεύω, πού να βάλω ένα όριο και πότε να πω όχι τους άλλους.
5. Ευχαρίστηση των άλλων. Αν κάνω τους άλλους να με συμπαθήσουν, θα αισθανθώ καλύτερα για τον εαυτό μου.
6. Απαισιοδοξία. Η ζωή μου είναι χαοτική, αγχωτική και εκτός ελέγχου. Πρέπει να είμαι σε εγρήγορση, γιατί αν χαλαρώσω, θα με αιφνιδιάσουν.
7. Αδυναμία. Δεν μπορώ να αλλάξω τη ζωή μου. Δεν υπάρχει τίποτα που να μπορώ να κάνω για να αλλάξω το πρόγραμμά μου για να χαλαρώσω και να ρίξω τους ρυθμούς.
8. Θυματοποίηση. Η οικογένειά μου και ο εργοδότης μου είναι οι λόγοι που δουλεύω τόσο πολύ, είμαι αγχωμένος και εξαντλημένος. Είμαι θύμα μιας απαιτητικής δουλειάς, μιας οικογένειας που με χρειάζεται, και μιας κοινωνίας που λέει “πρέπει να τα κάνεις όλα”.
9. Αντίσταση. Η ζωή είναι μία μάχη και πρέπει να παλέψω για να τα καταφέρω, να αντισταθώ σε ό,τι θέλω και να προσπαθήσω να κρατήσω μια ισορροπία.
10. Ευχές. Μακάρι να είχα τα πράγματα, τα οποία δεν μπορώ να έχω, γιατί αυτά που έχω δεν έχουν αξία. Μακάρι να άλλαζε η κατάστασή μου, να έριχνα τους ρυθμούς μου και να φρόντιζα καλύτερα τον εαυτό μου.
11. Σοβαρότητα. Το παιχνίδι και η διασκέδαση είναι χάσιμο χρόνου, γιατί πρέπει να γίνουν πολλά πράγματα.
12. Εξωτερικοί παράγοντες. Αν δουλεύω σκληρά και πολύ, θα βρω την ευτυχία και θα αισθάνομαι καλύτερα για τον εαυτό μου. Είναι οι εξωτερικοί παράγοντες που θα καθορίσουν την ευτυχία μου.

Η τελειομανία σου λέει να κάνεις περισσότερα από όσα μπορείς -μια πράξη που οδηγεί ξανά σε ένα συναίσθημα καταστροφής και αποτυχίας, που στη συνέχεια οδηγεί εκεί από όπου ξεκίνησες: στο αίσθημα ανεπάρκειας του εαυτού σου. Σκέφτεσαι όλα ή τίποτα, βλέπεις δηλαδή τα άκρα, αντί να βλέπεις όλες τις αποχρώσεις. Σκέφτεσαι ότι μπορείς να περάσεις χρόνο μόνο με την οικογένειά σου ή μόνο να δουλεύεις, αλλά όχι και τα 2. Νομίζεις ότι κάτι πάει λάθος με σένα, αν δεν μπορείς να δώσεις το 100% σου σε κάθε πτυχή της ζωής σου, γιατί πιστεύεις ότι πρέπει να τα κάνεις όλα, διαφορετικά είσαι αποτυχημένος.

Ακόμα κι όταν επιτυγχάνεις, η εσωτερική σου φωνή σου λέει ότι απέτυχες. Η μεγέθυνση πραγματοποιείται όταν το εργασιομανές μυαλό σου λειτουργεί σαν τηλεσκόπιο, τυφλό σε οτιδήποτε αυξάνει την αυτοεκτίμησή σου, που εστιάζει και μεγεθύνει τα αρνητικά. Αυτός ο διαστρεβλωμένος τρόπος σκέψης συχνά ξεκινά με αυστηρούς γονείς στην παιδική ηλικία. Ο τηλεσκοπικός τρόπος σκέψης μεταφέρεται στην ενήλικη ζωή, όπου οι άλλοι σε θεωρούν εξαιρετικό, αλλά εξακολουθείς να υποτιμάς τον εαυτό σου, να παραβλέπεις τα κατορθώματά σου και να εστιάζεις στα ελαττώματά σου.

Όταν τα όρια που θέτεις είναι θολά, αυτό που οι άλλοι θεωρούν υπερβολικό, οι εργασιομανείς το θεωρούν φυσιολογικό και αναμενόμενο. Είναι δύσκολο να δεις ότι κάνεις περισσότερα από όσα μπορείς, γιατί δεν το συνειδητοποιείς. Θυσιάζεις τις δικές σου ανάγκες, υποκύπτοντας στις απαιτήσεις των άλλων. Έχεις συνηθίσει τόσο να κάνεις αυτό που περιμένουν οι άλλοι, που δεν ξέρεις τι πραγματικά χρειάζεσαι ή θέλεις. Αυτός ο τρόπος σκέψης οδηγεί σε παραμέληση του εαυτού σου, μέχρι να καταλήξεις με burnout ή απογοήτευση εκτός ελέγχου.

Μερικές φορές, αυτό που πιστεύουν οι άλλοι για σένα γίνεται πιο σημαντικό από ό,τι πιστεύεις εσύ για τον εαυτό σου. Αυτή η τάση να ευχαριστείς τους άλλους θα σε κάνει αναποφάσιστο και υπερβολικά αγαπητό. Οι απόψεις σου θα αλλάζουν πολύ εύκολα, θα χάσεις τον αυτοσεβασμό σου και δεν θα ξέρεις τι πραγματικά πιστεύεις, αν κάποιος δεν σου πει.

Όταν σε επαινούν οι φίλοι ή οι συνάδελφοι, η απαισιοδοξία σου μειώνει τον έπαινο και να εξακολουθείς να αισθάνεσαι ανάξιος και ανίκανος. Ασυνείδητα φιλτράρεις τις θετικές πλευρές της ζωής σου, επιτρέποντας μόνο στις αρνητικές αρνητικές πλευρές να επικρατήσουν. Αυτή η κακή συνήθεια να επιλέγεις τα αρνητικά αντί για τα θετικά στο τέλος σε κάνει να πιστεύεις ότι τα πάντα είναι αρνητικά. Νομίζεις ότι ζεις σε ένα κόσμο, όπου αργά ή γρήγορα τα χειρότερα θα συμβούν. Στον πυρήνα αυτού του φόβου βρίσκεται η ντροπή. Όσο επιτυχημένος κι αν είσαι στον έξω κόσμο, αποδίδεις την επιτυχία σου στην τύχη και πιστεύεις ότι είναι θέμα χρόνου μέχρι να έρθει η αποτυχία. Ο φόβος σου για την αποτυχία μπορεί να γίνει αυτοεκπληρούμενη προφητεία, με αποτέλεσμα να σαμποτάρεις τη δική σου επιτυχία. Καταστρέφει τη σωματική και συναισθηματική σου υγεία και πλήττεις τις σχέσεις σου με τους συναδέλφους, την οικογένεια και τους φίλους σου.

Πολλοί εργασιομανείς αισθάνονται αβοήθητοι και ανίκανοι να αλλάξουν τη ζωή τους. Όταν σκέφτεσαι ότι είσαι αδύναμος, νομίζεις ότι η ζωή σου διαμορφώνεται από έναν πιεστικό τρόπο ζωής, από όσα καταφέρνεις και πόσους επαίνους λαμβάνεις. Αυτό έχεις ως αποτέλεσμα να εξωτερικεύεις τις ευθύνες σου και να κατηγορείς άλλους ανθρώπους και καταστάσεις για τα προβλήματά σου - την δουλειά, την οικογένεια ή την οικονομία.

Πιστεύοντας ότι τα προβλήματα και οι λύσεις είναι έξω από σένα, καταλήγεις να θυματοποιείσαι. Χαρακτηρίζεις τον εαυτό σου ως θύμα, κατηγορώντας τους εξωτερικούς παράγοντες, όπως τη μείωση του προσωπικού, την ανελέητη οικονομία, ένα ανυπόφορο αφεντικό ή την ανάγκη να στηρίξεις την οικογένεια. Μία κοινή μορφή άρνησης είναι ο μύθος του μεσσία - ”Αγάπη μου, τα κάνω όλα για σένα και τα παιδιά” - κάτι στο οποίο ο σύζυγος ή η σύζυγος δεν μπορεί να απαντήσει κάτι. Όσο πιο θύμα νιώθεις, τόσο πιο μεγάλη απογοήτευση δημιουργείται και εκφράζεται μέσω πικρίας και κυνισμού για έναν τρόπο ζωής, στον οποίον νιώθεις παγιδευμένος.

Η αντίσταση σε κάνει να αντιμετωπίζεις τη ζωή ως μια μάχη. Οργανώνεις τη ζωή σου αναλαμβάνοντας πολλές δουλειές και καθήκοντα, πιέζοντας τον εαυτό σου πέρα από τα ανθρώπινα όρια. Αποφασισμένος να τα κάνεις όλα, εγκλωβίζεις τον εαυτό σου σε έναν τρόπο ζωής, που δεν έχει ευελιξία και αυθορμητισμό. Καθώς παραιτείσαι από τη χαλάρωση και την ηρεμία, παλεύεις πιο σκληρά για να είσαι τέλειος, προσπαθώντας να χωρέσεις σε 24 ώρες τις δουλειές 48 ωρών. Απελπίζεσαι όταν υπάρχει κίνηση στο δρόμο ή ενοχλείσαι, όταν οι άνθρωποι κινούνται πολύ αργά.

Το εργασιομανές μυαλό σου σε οδηγεί σε έναν τρόπο σκέψης που εστιάζει στις ευχές για κάτι ή κάποιον για να νιώθεις πιο ολοκληρωμένος. Θες αυτό που δεν μπορείς να έχεις ή αγνοείς αυτό που έχεις ήδη, απλά επειδή το έχεις. Η συγκέντρωση σε ό,τι σου λείπει σε κάνει να αισθάνεσαι άδειος και ανικανοποίητος, κάτι που σε ενθαρρύνει να δουλεύεις περισσότερο για να γεμίσεις τις τρύπες.

Η σοβαρότητα σου λέει ότι η ζωή σου είναι κυρίως μάχη και αποφασιστικότητα, ότι η διασκέδαση και η χαρά είναι ταμπού. Αυτή η άκαμπτη πεποίθηση σε οδηγεί να βλέπεις τη ζωή σαν επιχείρηση και σου στερεί το γέλιο και την πιο ευχάριστη πλευρά των πραγμάτων. Ίσως δεν είχες την ευκαιρία να βιώσεις την παιδική ανεμελιά και έπρεπε να μεγαλώσεις απότομα. Αντιμετωπίζεις το γέλιο και τη χαρά με περιφρόνηση, γιατί έρχονται σε αντίθεση με το στόχο σου να ολοκληρώσεις τη δουλειά. Νομίζεις ότι η ξεκούραση είναι χάσιμο χρόνου και θεωρείς τους ανθρώπους που σπαταλούν χρόνο παίζοντας και διασκεδάζοντας, ανόητους και άμυαλους.

Το ότι περιμένεις τους εξωτερικούς παράγοντες για να αισθανθείς καλά με τον εαυτό σου αντικατοπτρίζεται στην ανάγκη να έχεις συνεχώς απόδειξη της δουλειάς σου. Η αξία σου σχετίζεται με τι μπορείς να κάνεις, κι όχι με το πώς αισθάνεσαι. Όσο περισσότερο παράγεις, τόσο καλύτερα αισθάνεσαι, γιατί τόσο περισσότερο αξίζεις. Αναζητάς έξω από τον εαυτό σου την αυτοεκτίμηση και αξιολογείς περισσότερο ό,τι κατορθώνεις και ό,τι λένε ή κάνουν οι άλλοι σχετικά με τα κατορθώματά σου από ό,τι τις έμφυτες προσωπικές σου απόψεις και ανθρώπινα χαρακτηριστικά.

Αρχική δημοσίευση από Bryan Robinson, Ph.D., Ψυχοθεραπευτής & Συγγραφέας 40 βιβλίων στο www.thriveglobal.gr