Γιατί η υγεία μας εξαρτάται από τη βιοποικιλότητα

Η βιοποικιλότητα -η ποικιλία της ζωής στη Γη- καθιστά τον πλανήτη μας κατοικήσιμο. Εξαρτόμαστε επίσης από τον πλανήτη για τρόφιμα, ενέργεια, πρώτες ύλες, νερό και αέρα - τα στοιχεία που καθιστούν δυνατή τη ζωή, όπως τη γνωρίζουμε και αποτελούν την κινητήρια δύναμη των οικονομιών μας. Ωστόσο, παρά τη μοναδική αξία της φύσης, πολύ συχνά τη θεωρούμε δεδομένη. Οι πιέσεις σε πολλά φυσικά συστήματα αυξάνονται οδηγώντας τα σε λιγότερο αποτελεσματική λειτουργία τους ή ακόμη και στο χείλος της κατάρρευσης σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Τι είναι η βιοποικιλότητα

Τα διαφορετικά είδη που ζουν στη Γη -συμπεριλαμβανομένων των ζώων, φυτών, λαχανικών, μυκήτων, φυκών, βακτηρίων και ακόμη και των ιών. Οι διαφορές μεταξύ των ατόμων του ιδίου είδους -το μέγεθος, το σχήμα και τα χρώματα. Τα διαφορετικά οικοσυστήματα -για παράδειγμα, οι ωκεανοί, τα δάση ή οι κοραλλιογενείς ύφαλοι- και τα είδη που ζουν σε αυτά, καθώς και οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους. Οι επιστήμονες έχουν καταγράψει περίπου 1,9 εκατομμύρια διαφορετικά είδη στη Γη, αλλά ο πραγματικός αριθμός είναι σίγουρα πολύ μεγαλύτερος.

AXA Research Fund: όσο μεγαλύτερη είναι η απώλεια της βιοποικιλότητας τόσο εντείνονται οι πανδημίες

Από το 1970, ο παγκόσμιος πληθυσμός έχει διπλασιαστεί. Οι επιπτώσεις της αύξησης στο κλίμα και τα οικοσυστήματα, στα οποία ζουν οι άνθρωποι και οι παθογόνοι οργανισμοί είναι αναμφισβήτητες. Καθώς καταστρέφουμε τα οικοσυστήματα για να ανοίξουμε χώρους να ζήσουν περισσότεροι άνθρωποι, οι επαφές μας με την άγρια φύση και τους παθογόνους οργανισμούς αυξάνονται

Αυτό σημαίνει περισσότερες πανδημίες στο μέλλον;

Σύμφωνα με το AXA Research Fund και τον καθηγητή Gerald Killeen, University Cork «η σύντομη απάντηση είναι ναι. Πρέπει να περιμένουμε περισσότερες πανδημίες». Για τον καθηγητή Killeen, το βασικό συμπέρασμα είναι ότι «μόλις αρχίσουν να συμβαίνουν τα πράγματα, θα συμβαίνουν τακτικά. Αυτό θα ισχύει για πολλά νέα παθογόνα, όπως το Covid-19».

Η έκκληση

Για πολλούς ανθρώπους στον πλανήτη, ο Covid-19 ήταν η πρώτη στενή τους επαφή με μια πανδημία, παρόλο που, όπως λέει ο καθηγητής, τέτοιες πανδημίες δεν είναι νέες. Και, παρόλο που η παγκόσμια εμβέλεια αυτού του ιού τους άγγιξε όλους, και άλλα παθογόνα κρούσματα έχουν παρατηρηθεί την τελευταία δεκαετία, συμπεριλαμβανομένων των SARS1, MERS και Ebola.

Μια πανδημία αυτής της κλίμακας, λέει, «προκαλεί την ανθρωπότητα και τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τι είναι σημαντικό». Είναι σημαντικό να επιλύσουμε τα εθνικά ζητήματα τώρα, τονίζει. Η διεθνής αλληλεγγύη είναι ακόμη πιο δύσκολη όταν τα σύνορα πρέπει να κλείσουν, αλλά η επίτευξη αυτών απαιτεί παγκόσμια συνεργασία. Και δεν είναι μόνο αυτό, «πρέπει να διατηρήσουμε τη βιοποικιλότητα με τρόπο που ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο εμφάνισης νέων παθογόνων στον άνθρωπο», προσθέτει.

Τι μπορούμε να μάθουμε από τις αναδυόμενες οικονομίες

Δουλεύοντας στην Τανζανία και σε άλλα μέρη της Αφρικής, ο καθηγητής Killeen έμαθε «την αξία του απλά να μην παραιτείται κάποιος. Σε εθνικά προγράμματα καταπολέμησης της ελονοσίας και σε προγράμματα HIV στην Αφρική, ολόκληροι πληθυσμοί κινητοποιήθηκαν για να περιορίσουν θανατηφόρα κρούσματα νόσων, συμπεριλαμβανομένης της χολέρας. Λέει ότι οι Νιγηριανοί «έσωσαν τον κόσμο από τον Ebola το 2014 όταν ανίχνευσαν πάνω από 500 άτομα σε όλο το Λάγος, μια τεράστια μητρόπολη και ταξιδιωτικό κέντρο.

Μάθαμε τίποτα από όλο αυτό;

Όλα τα πράγματα είναι δυνατά και ότι πρέπει να επικεντρωθούμε στην δημόσια υγεία και στην προστασία του κλίματος και της βιοποικιλότητας.

Όντας το αποτέλεσμα 3,8 δισεκατομμυρίων ετών εξέλιξης, η βιοποικιλότητα είναι απαραίτητη για την επιβίωση του Ανθρώπου. Εξαρτόμαστε από τη φύση για πολλούς απαραίτητους πόρους, συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων, της θερμότητας, των υφασμάτων ή των δραστικών συστατικών στα φάρμακα. Επιπλέον, υπάρχουν και άλλες ζωτικές λειτουργίες που παρέχει η φύση, από τη γονιμοποίηση των φυτών, στο φιλτράρισμα του αέρα, το νερό και το έδαφος, έως την προστασία από τις πλημμύρες, σύμφωνα με την ΕΕ.

Η ζωή στη Γη όπως τη γνωρίζουμε θα ήταν αδύνατη χωρίς αυτά τα απαραίτητα υλικά και τις υπηρεσίες. Δυστυχώς, πολύ συχνά, ξεχνάμε αυτά που μας προσφέρει η φύση.

Ο κατάλογος των πιέσεων που ασκούνται στη βιοποικιλότητα είναι μακρύς και περιλαμβάνει την καταστροφή και τη διάσπαση των βιοτόπων, τη ρύπανση του αέρα, του νερού και του εδάφους, την υπεραλίευση και την υπερβολική χρήση των πόρων, των δασών και της γης, την εισαγωγή ξενικών ειδών και την απελευθέρωση αυξανόμενης ποσότητας αερίων του θερμοκηπίου τα οποία προκαλούν το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής.