Όταν ο ηγέτης συμπεριφέρεται και λειτουργεί σαν παιδί

Είναι όμως έτσι;

Πριν από οτιδήποτε άλλο, ας σκεφτούμε το βαθμό αβεβαιότητας που αντιμετωπίζει ένα παιδί καθώς μεγαλώνει. Κάθε μέρα ανακαλύπτει νέα πράγματα. Το παιδί πειραματίζεται συνεχώς. Διαρκώς ψάχνει, εξερευνά, ρωτάει προκειμένου να μάθει. Μέσα από το παιχνίδι οξύνεται η φαντασία του. Στην πραγματικότητα, όλος ο κόσμος φαντάζει στα μάτια των παιδιών ως ένα πελώριο παιχνίδι. Όμως, υπάρχει κάτι ακόμη. Τα παιδιά δεν πτοούνται. «Κτίζουν πύργους στην άμμο» και όταν το κύμα της θάλασσας τους ισοπεδώνει, αυτά τους ξανακτίζουν. Μαθαίνουν ότι θα πρέπει να τους ξαναφτιάξουν λίγο πιο πίσω για να μη τους φτάσει το κύμα ενώ γύρω-γύρω τοποθετούν πέτρες που λειτουργούν ως κυματοθραύστες.

Τι μας μαθαίνουν τα παιδιά; Ότι μπορούν να χειριστούν πολύ καλά την αβεβαιότητα και τις «αναποδιές» και να αναπτύσσονται σε ένα τέτοιο περιβάλλον. Έχετε σκεφτεί ποτέ ότι η έκθεση των παιδιών στις αλλαγές και σε συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες είναι, ασύγκριτα, πολύ μεγαλύτερη από αυτή των ενηλίκων; Ποιος είναι ο βαθμός έκθεσης σε ένα ανώτερο στέλεχος επιχείρησης; Ακόμα και αν το επιχειρηματικό περιβάλλον τους αλλάζει, αυτό δεν σημαίνει πολλά αφού αυτή είναι μόνο μια μεταβλητή στη ζωή τους.

Εν αντιθέσει, οι αλλαγές για ένα παιδί, συμβαίνουν σε κάθε του βήμα. Αντιμετωπίζει συνεχώς νέα ερεθίσματα και δέχεται πληροφορίες και μηνύματα που αναλύει, ανασυνθέτει, αποθηκεύει, ερμηνεύει με μοναδική δημιουργικότητα. Τα παιδιά είναι δημιουργικά σε αντίθεση με πολλά στελέχη που για αυτά η λέξη «δημιουργικότητα» είναι άγνωστη, τρομάζει ή απαξιώνεται.

Δεν υπάρχει ένας σωστός τρόπος

Τα παιδιά δεν γνωρίζουν ότι υπάρχει ένας σωστός τρόπος για να κάνουν κάποια πράγματα. Αυτό είναι πολύ θετικό για τα ίδια και θα έπρεπε να είναι θετικότερο όταν αναφερόμαστε σε επιχειρήσεις. Τα παιδιά είναι εφευρετικά και δοκιμάζουν πολλούς διαφορετικούς τρόπους για να προσεγγίσουν κάτι. Μέχρι και οι γονείς τους εκπλήσσονται από τον τρόπο δράσης τους που μπορεί να φαίνεται, για τους ενήλικες, ως παράλογος. Τα παιδιά είναι καινοτόμα σε αντίθεση με στελέχη που δέχονται ότι υπάρχει ένας και μόνο ένας τρόπος για να γίνει κάτι. Αβασάνιστα και χωρίς καμία διάθεση και πρόθεση περαιτέρω διερεύνησης, ακολουθούν τον ένα και μοναδικό «σωστό» τρόπο που έχουν μάθει και συνηθίσει. (Αλίμονο, μη βγούμε έξω από τη ζώνη άνεσης μας...)

Αν κάνουμε την παραδοχή ότι δεν υπάρχει ένας μόνο τρόπος αλλά περισσότεροι τότε το επόμενο στάδιο είναι να αρχίσουμε να δοκιμάζουμε νέες μεθόδους και προσεγγίσεις. Οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις είναι εκείνες που αντιμετωπίζουν το μεγαλύτερο πρόβλημα και το χειρότερο είναι ότι δεν το αντιλαμβάνονται. Μπορεί να αισθάνονται ισχυρές, ακλόνητες και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μπορεί να είναι επιτυχημένες. Οι ηγέτες αυτών των εταιριών έχουν πειστεί ότι ο τρόπος τους είναι ο καλύτερος. Κανένας δεν θα μπορούσε να σκεφτεί ότι αν άλλαζε κάτι, θα μπορούσαν να είχαν καλύτερα αποτελέσματα και, κάπως έτσι, διαμορφώνεται μια κατάσταση «βεβαιότητας» ή και «ασφάλειας» που παγιδεύει τη σκέψη των ανθρώπων.

Προσαρμοστικότητα

Τα παιδιά ελκύονται από το «άγνωστο» και το «απρόσμενο». Αν συμβεί κάτι ασυνήθιστο, προσπαθούν να το κατανοήσουν. Στις επιχειρήσεις, η εικόνα είναι διαφορετική. Ελάχιστοι είναι εκείνοι που έλκονται από το άγνωστο και που ξεβολεύονται ή και τρομάζουν με το απροσδόκητο.

Τόσο οι επιχειρηματίες όσο και τα στελέχη παθαίνουν σύγχυση όταν έρχονται αντιμέτωποι με καταστάσεις που δεν έχουν προβλέψει και για τις οποίες δεν είχαν προετοιμαστεί, τουλάχιστον σε ψυχολογικό επίπεδο. Δεν μπορούν να δεχθούν ότι το άγνωστο, το αβέβαιο και τα ξαφνικό αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία της πραγματικότητας. Η περιέργεια, ένα από τα στοιχεία που είναι έμφυτο στα παιδιά, είναι πολλές φορές απούσα στα στελέχη. Ακόμα και όταν υπάρχει, μπορεί να καταπνίγεται, να καταπιέζεται λόγω εταιρικής κουλτούρας και των όποιων επιχειρηματικών αγκυλώσεων.

Τα παιδιά προσαρμόζονται πολύ ευκολότερα από τους ενήλικες σε νέες συνήθειες και δεδομένα ενώ τις περισσότερες φορές το κάνουν αδιαμαρτύρητα. Για τα παιδιά, αυτή η διαδικασία εξερεύνησης και μάθησης είναι απολύτως φυσιολογική. Στις επιχειρήσεις, ο φόβος για οποιοδήποτε λάθος και αποτυχία μειώνει τις πιθανότητες ανάληψης ρίσκου. Ωστόσο, τα λάθη είναι εκείνα τα οποία μας οδηγούν στη μάθηση. Τα μωρά μαθαίνουν να περπατούν, χάνοντας την ισορροπία τους και πέφτοντας κάτω. Αν τα φοβίζουμε ή τα μαλώνουμε για το κάθε πέσιμο τότε επιβραδύνουμε το αποτέλεσμα της μάθησης... Αν τα ενθαρρύνουμε, έχουμε μόνο θετικά αποτελέσματα.

Αν και εκτός θέματος, προσοχή σε εκείνους τους «ηγέτες» που διατείνονται ότι οι ίδιοι δεν κάνουν λάθη. Είναι επικίνδυνοι.

Τα παιδιά αγαπούν την περιπέτεια. Οι ηγέτες;

Αν θελήσουμε να περιγράψουμε, με ελάχιστες καθημερινές λέξεις, το ρόλο του ηγέτη τότε καταλήγουμε στο ότι αυτός θα πρέπει πάντα να «πηγαίνει γυρεύοντας», να κυνηγάει την περιπέτεια, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα λειτουργεί απερίσκεπτα και η δράση του θα στερείται στρατηγικής.

Ο ρόλος των ηγετών είναι να εντοπίζουν παραγωγικές περιοχές αβεβαιότητας και να καθοδηγούν τους ανθρώπους τους σε αυτές. Αυτό που χρειάζεται περισσότερο από οτιδήποτε είναι μια φρέσκια ματιά στον κόσμο. Αν μπορούμε, μεταφορικά, να περιγράψουμε τη νοητική διαδικασία που θα έπρεπε να ακολουθήσει ένας ηγέτης, αυτή θα ήταν η εξής: Να αδειάσει τελείως το μυαλό του από την τις εικόνες και τη πραγματικότητα που έχει συνθέσει και να ξαναφτιάξει το puzzle από την αρχή. Αυτό που λείπει είναι η «αίσθηση της άγνοιας» και η παραδοχή της.

Τελικά, ίσως να πρέπει να πάρουμε το ρόλο του παιδιού όταν αυτό ξεκινάει να γνωρίσει τον κόσμο στα πρώτα του χρόνια. Με αφετηρία την άγνοια, ξεκινάει το ταξίδι της περιπέτειας και της διαρκούς μάθησης και της εναλλαγής των εμπειριών. Τίποτα δεν είναι δεδομένο... και γιατί να είναι;