Ο Μ. Τριανταφυλλίδης ορίζει τη λέξη εργασία ως «κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα που ασκείται με στόχο τη δημιουργία ενός χρήσιμου αποτελέσματος» και τη λέξη δημιουργικότητα ως «η ιδιότητα του δημιουργικού». Δημιουργικός, όμως, ποιος είναι; Πάλι σύμφωνα με τον Μ. Τριανταφυλλίδη δημιουργικός είναι εκείνος «που έχει σχέση με τη δημιουργία, ιδίως την εμπνευσμένη ή την πρωτότυπη, και κυρίως που χαρακτηρίζεται από αυτήν».
Ποιο είναι το πρώτο που μας έρχεται στο μυαλό στο άκουσμα της λέξης δημιουργικότητα; Η απάντησή μου θα ήταν creative industries, ένας μοναχικός συγγραφέας ή ένας εκκεντρικός, ταλαντούχος ζωγράφος.
Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι πολλά. Ένας εργαζόμενος μπορεί να είναι δημιουργικός; Κάποιος που είναι δημιουργικός μπορεί να είναι εργαζόμενος, π.χ. υπάλληλος χωρίς να χάσει τη δημιουργικότητά του;
Μήπως τελικά είναι όλα θέμα οπτικής;
Πώς βλέπουμε εμείς το επάγγελμά μας, τη δουλειά μας; Στην εποχή μας και στην κουλτούρα μας κυριαρχεί η τάση λατρείας του σαββατοκύριακου. Αναμένουμε την Παρασκευή και προετοιμαζόμαστε ψυχολογικά για το επικείμενο σαββατοκύριακο, πασχίζοντας να αφήσουμε πίσω μας «το γραφείο», «τη δουλειά», «τη χαρτούρα», «τους δύστροπους πελάτες». Πολύ σύντομα έρχεται η Δευτέρα και συνειδητοποιούμε ότι όλα όσα αφήσαμε πίσω μας εμφανίζονται ξανά μπροστά μας. Στο άκουσμα του πρωινού της Δευτέρας προκαλούνται αισθήματα δυσφορίας, άγχους και ανησυχίας τα οποία από μόνα τους, προτού καν επιστρέψουμε στον χώρο εργασία μας, μάς καθιστούν αντιπαραγωγικούς, εξαφανίζουν κάθε ίχνος δημιουργικότητας και βλάπτουν τη σωματική και ψυχική μας υγεία.
Τι μπορούμε να κάνουμε για ν’ αλλάξει αυτό; Αρχικά μπορούμε να απαντήσουμε στην ερώτηση γιατί. Γιατί κάνω αυτό που κάνω; Λένε ότι είναι κακό να ταυτίζουμε τον εαυτό μας με το επάγγελμά μας, δηλαδή το ποιος είμαι με το τι κάνω, αλλά είναι πολύ χειρότερο να ταυτίζομαι με κάτι – να εργάζομαι σε μια θέση – που δεν είμαι.
Το επάγγελμα που ασκώ θα πρέπει να μου δίνει ως έναν βαθμό την ελευθερία να ενεργώ και να σκέφτομαι δημιουργικά, εξασκώντας τα ιδιαίτερα ταλέντα μου. Η λέξη ταλέντο δεν αναφέρεται απαραίτητα σε κάποια εξεζητημένη δεξιότητα αλλά ακόμη και σε κάτι φαινομενικά απλό, όπως ικανότητα λήψης ορθών αποφάσεων, επίλυση κρίσεων, ευγένεια και ενσυναίσθηση. Αν δεν έχω την ελευθερία αυτή, αργά ή γρήγορα θα με κατακλύσουν συναισθήματα δυσφορίας καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας με δυσμενή αποτελέσματα για εμένα, για την ομάδα μου και για την επιχείρηση.
Η δημιουργικότητα είναι σαν το οξυγόνο, ιδιαίτερα στον τομέα των επιχειρήσεων. Προσθέτει, δεν αφαιρεί. Διανθίζει, δεν μαραίνει. Προσφέρει κίνητρα στους εργαζόμενους, τους καθιστά μέλη μιας ομάδας (αίσθημα του ανήκειν) και τους δίνει την ελευθερία να σκεφτούν διαφορετικά, outside of the box. Μια τέτοια διαδικασία ωφελεί συνολικά την ίδια την επιχείρηση την οποία πρέπει να κοιτάμε ολιστικά και όχι μόνο τα επιμέρους τμήματά της. Οι διαφορετικές οπτικές των εκάστοτε μελών μιας ομάδας προσθέτουν στην εύρεση μιας λύσης, στην εξέλιξη και ανάπτυξη μιας επιχείρησης και σε μελλοντικές δράσεις σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο.
Στο βιβλίο Επαγγελματική Υπεροχή του Alan Rossiter, ένα βιβλίο που εμπνέει, διαβάζουμε για τη σημασία επιπλέον δεξιοτήτων πέρα από τις τεχνικές. Δηλαδή, μπορεί να είσαι μηχανικός, αλλά πέρα από τις ακαδημαϊκές σου γνώσεις στο επιστημονικό σου πεδίο, τι άλλο είναι σημαντικό για την επαγγελματική - και όχι μόνο - επιτυχία; Στα περιεχόμενά του βιβλίου διαβάζουμε τίτλους όπως αποτελεσματική επικοινωνία, διασκέδαση στην εργασία, ενθάρρυνση των συναδέλφων μας, επένδυση στο επάγγελμα και στην κοινωνία μας.
Ήδη από τους τίτλους οδηγούμαστε σε περαιτέρω σκέψη και διάθεση για δημιουργία.
Φτάνει μόνο η δημιουργικότητα;
Μια έρευνα στον κλάδο των μηχανικών, την οποία διαβάζουμε στο βιβλίο, αναφέρει ότι η 1η αιτία ικανοποίησης στην εργασία είναι το επάγγελμα που παρουσιάζει ενδιαφέρον και προκλήσεις, ενώ η 1η αιτία δυσαρέσκειας είναι η μειωμένη ή ανύπαρκτη δυνατότητα προαγωγής.
Οι απολαβές στην πρώτη κατηγορία κατέχουν την τρίτη θέση, ενώ στη δεύτερη κατηγορία την πέμπτη θέση.
Η δημιουργικότητα στην εργασία βλέπουμε ότι κατέχει εξέχοντα ρόλο και προσθέτει πολλαπλή αξία στην επιχείρηση που επιλέγει να τη θέσει σε εφαρμογή. Βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με την άσκηση της εργασίας αλλά σε ελάχιστη συνάρτηση με τις απολαβές.
Πότε τελειώνει η δημιουργικότητα;
Πρόσφατα διάβαζα στο περιοδικό ΤΙΜΕ τα λόγια ορισμένων διεθνούς φήμης προσώπων. Ένας από αυτούς μας λέει: “I would like to take a master’s degree in history” (= θα ήθελα να κάνω ένα μεταπτυχιακό στην ιστορία). Ο Jack B. Weinstein, ομοσπονδιακός δικαστής, 98 ετών, απάντησε μ’ αυτά τα λόγια αυτά όταν τον ρώτησαν τι σκοπεύει να κάνει μετά την ανακοίνωση της συνταξιοδότησής του.
Με λίγα λόγια, η δημιουργικότητα είναι state of mind. Ήρθε η στιγμή να υποδεχτούμε την επόμενη Δευτέρα με το πιο πλατύ μας χαμόγελο και να εξοπλιστούμε για να αντιμετωπίσουμε τη νέα εβδομάδα με καινοτομία, ανοιχτό πνεύμα και διάθεση επίλυσης αναπόφευκτων, ίσως, προκλήσεων στην εργασία μας.
Σχόλια