Βασίλης Σταθοκωστόπουλος: Ξεπερνώντας το σκόπελο του COVID-19 στην εστίαση

Είναι ξεκάθαρο ότι η περίοδος που διανύουμε είναι πρωτοφανής για οποιονδήποτε επαγγελματία. Θεωρείτε ότι υπήρξε κάποιος κλάδος που ήταν καλύτερα προετοιμασμένος για να αντιμετωπίσει το φαινόμενο;

Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος κλάδος που δεν επηρεάστηκε, απλά οι κλάδοι που θα το περάσουν πιο μαλακά είναι ό,τι έχει σχέση με την ιατρική και την εκπαίδευση. Το φαινόμενο του COVID-19 επηρέασε την παγκόσμια οικονομία και κανείς δε γνωρίζει ποιες θα είναι οι μακροπρόθεσμες συνέπειές του. Το ζήτημα είναι πώς το διαχειρίζεται το κάθε κράτος ξεχωριστά και δυστυχώς η δική μας οικονομία δεν είναι τόσο ισχυρή, όπως για παράδειγμα χωρών που έδωσαν απευθείας κρατική ενίσχυση ρευστότητας στις επιχειρήσεις τους για να μπορέσουν να κρατηθούν. Ως συμπέρασμα, οι επιχειρήσεις εστίασης της χώρας μας έχουν ήδη πληγεί σημαντικά και αναμένουμε τα υπόλοιπα μέτρα στήριξης.

Ποιες αδυναμίες αποκαλύφθηκαν εξαιτίας του COVID-19, τις οποίες καλείται να αντιμετωπίσει πλέον ο σημερινός επιχειρηματίας του κλάδου;

Αδυναμία για τις επιχειρήσεις εστίασης σίγουρα αποτελεί το θέμα της ρευστότητας, αφού κανένας δεν περίμενε να συμβεί αυτό και να έλθουν τα πράγματα ξαφνικά στο μηδέν. Οι περισσότεροι επιχειρηματίες διαμαρτύρονται για τα περί «επανεκκίνησης» από τον κρατικό μηχανισμό, καθώς για πολλούς από αυτούς οι προϋποθέσεις και οι όροι της δεν ικανοποιούν το μέσο Έλληνα επαγγελματία του κλάδου, ιδιοκτήτη μιας οικογενειακής επιχείρησης, με πολλές φορές εποχικό προσανατολισμό λειτουργίας.

Ούτε το μέτρο της επιστρεπτέας προκαταβολής φόρου μπορεί να διασώσει πάνω από μία στις δέκα επιχειρήσεις εστίασης, καθώς οι περισσότερες επιχειρήσεις δεν τηρούν ούτε τις λογιστικές ούτε τις ασφαλιστικές προϋποθέσεις, λόγω μεγέθους ή άλλων παραγόντων.

Επιπλέον, το μέτρο του τραπεζικού δανεισμού που εξαγγέλθηκε (ΤΕΠΙΧ ΙΙ) δεν επαρκεί, καθώς η επιδότηση ισχύει για δύο έτη και πόσες επιχειρήσεις θα μπορούν να ανταπεξέλθουν έπειτα από το πέρας των δύο, αυτών, ετών; Είναι δύσκολα και επιπλέον υπάρχουν και τα νέα πρωτόκολλα λειτουργίας.

Όλοι συζητάνε για αυτό ακριβώς, τα πρωτόκολλα υγιεινής και ασφάλειας. Ποιο ρόλο θα πρέπει να παίξει το κράτος, ως ρυθμιστής της αγοράς, και που βρίσκονται τα όριά του;

Σίγουρα τα πρωτόκολλα στην εστίαση τα έχουμε συνηθίσει ούτως ή άλλως, αφού περνάμε συχνά από υγειονομικό έλεγχο, έλεγχο από τον ΕΦΕΤ, το υπουργείο Εμπορίου, το υπουργείο Ανάπτυξης. Απλά από εδώ και πέρα θα πρέπει τα πράγματα να είναι πολύ πιο ξεκάθαρα και να μην υπάρχουν κρυφά σημεία, γιατί τα πρόστιμα είναι πολύ μεγάλα. Θα πρέπει λοιπόν οι έλεγχοι να μην αποτελούν ούτε φόβητρο ούτε αφορμή για πρόστιμο, να είναι ξεκάθαρα, χωρίς «γκρίζες ζώνες». Ξεκάθαρα τόσο στους όρους υγιεινής, όσο και στη χωρική οριοθέτηση, όσο και για το προσωπικό μας.

Στο πρόσφατο δελτίο τύπου που ανακοίνωσε το Σωματείο BARECA - στις 17 Μαΐου ζητάτε το 80% της δυναμικότητας των επιχειρήσεων εστίασης - ουσιαστικά για να μπορέσουν οι επιχειρήσεις να κρατηθούν και μετά το καλοκαίρι.

Ας ξεκινήσουμε με το γεγονός ότι αναγκαστήκαμε να κλείσουμε – άρα μηδέν έσοδα - και πλην της μείωσης του ενοικίου στο 60%, οι υπόλοιποι λογαριασμοί ΔΕΚΟ πληρώνονται κανονικά. Προσπαθούμε να ισοσκελίσουμε αυτή τη ζημιά.

Το μέτρο που ζητάμε αναφέρεται στην συνολική δυναμικότητα εξυπηρέτησης ως προς το 80% - δηλαδή οι 100 καρέκλες έξω να μπορούν να βγουν 80 καρέκλες, και όπου είναι εφικτό παραπάνω τετραγωνικά μέτρα εξωτερικά. Επίσης, οι υποσχέσεις για μείωση τελών, αποτελούν ουσιαστικά «ασπιρίνες» για το πρόβλημά μας, δεν ισοσκελίζει το χαμένο τζίρο των επιχειρήσεων - που σίγουρα θα εξακολουθήσει έως το Σεπτέμβρη του 2020 – και χωρίς να αναφερθώ στις καθαρά εποχικές επιχειρήσεις.

Ένα άλλο ζήτημα αποτελεί ο ΦΠΑ, ενώ είχε ανακοινωθεί από τον Μάιο του 2019 ότι θα πάει στο 13%, δεν συνέβη ποτέ. Οι επαγγελματίες ζητάμε βοηθητικά μέτρα όπως η μείωση ενοικίου 60% να ισχύσει για όλο το 2020, καθώς το ενοίκιο για μία επιχείρηση εστίασης αποτελεί το μεγαλύτερο πάγιο. Τα υπόλοιπα έξοδά μας μπορούν να ρυθμιστούν ευκολότερα, είτε ανάλογα με το ωράριο, είτε την κατανάλωση που θα υπάρχει.

Πόσο πρόβλημα αποτελεί τελικά η εποχικότητα για τον ελληνικό τουρισμό; Πώς θα πρέπει να αντιμετωπιστεί από εδώ και πέρα;

Υπάρχει σίγουρα εποχικότητα, αποτελεί μεγάλο πρόβλημα και θα πρέπει τουλάχιστον για τη χειμερινή περίοδο να υπάρχουν προσφορές και διαφημίσεις. Ειδικότερα, για προορισμούς όπως η Αθήνα, αν και τον τελευταίο χρόνο ίσως πήγε και καλύτερα το λεγόμενο «weekend break», αλλά χρειάζεται περαιτέρω υποστήριξη και προώθηση, καθώς το καλοκαίρι έχουμε ούτως ή άλλως επισκέπτες λόγω ήλιου και θάλασσας. Αυτό το μοντέλο είχαμε από το 1950-1960 που ξεκίνησε ο τουρισμός και αυτό συνεχίζει και υπάρχει. Δυστυχώς από τότε δεν υπάρχει σχεδιασμός που να καλύπτει και τα νησιά και τα αστικά κέντρα, κάτι που αποκαλύφθηκε πλήρως τη συγκεκριμένη περίοδο, αν και όλοι υπερασπίζονται το τουριστικό μοντέλο της χώρας.

Θεωρείτε ότι ο κόσμος στη χώρα μας αντιμετωπίζει με κάποια επιπολαιότητα τη λειτουργία, όχι μόνο των επιχειρήσεων εστίασης αλλά των εποχικών επιχειρήσεων, ως κάτι το ευκαιριακό που «κόβει χρήμα»; θα μπορούσε να αλλάξει αυτή η νοοτροπία;

Αυτό ισχύει, γιατί κάποιος βλέπει απλά ένα γεμάτο μαγαζί και εύκολα λέει «αυτός κονομάει». Αλλά όταν ανακατεύεται με καταστήματα υγειονομικού χαρακτήρα, μετά αναρωτιέται «που έμπλεξα». Αυτό οφείλεται τόσο στη φορολογία, όσο και στα ασφαλιστικά αλλά και στους συνεχείς ελέγχους. Στη δουλειά μας έχει κανείς τις δημόσιες υπηρεσίες κάθε μέρα από πάνω του, εφορία, ΙΚΑ, ΕΦΕΤ, πνευματικά δικαιώματα, σε ψάχνουν όλοι να πληρώσεις. Έτσι δεν μπορεί καμία επιχείρηση να δουλέψει. Θα έπρεπε ακόμα και στον έλεγχο να καλλιεργείται η συνέπεια.

Θα πρέπει οι έλεγχοι να δημιουργούν εμπιστοσύνη στον επιχειρηματία και το κράτος, να μπορεί τόσο το κράτος να επιβλέπει και να εισπράττει, αλλά και ο επιχειρηματίας να προγραμματίζει και να εξυπηρετεί. Δεν θα πρέπει να υπάρχει η λογική του ελέγχου για να ρίξει το πρόστιμο και ότι ο επιχειρηματίας θα πρέπει να το αποφύγει ή να κρυφτεί. Ότι μπορεί θα πρέπει να γίνεται ηλεκτρονικά και ροή στους ελέγχους σε όλες τις επιχειρήσεις με τον ίδιο ρυθμό.

Για αυτό και πολλοί επαγγελματίας, ακόμα και εν μέσω πανδημίας, φοβούνται να ανοίξουν τα μαγαζιά τους, επειδή τα πρόστιμα είναι και μεγάλα, και φοβούνται να τον τυχαίο έλεγχο αυτού του τύπου. Ένας σοβαρός επιχειρηματίας θέλει ένα σοβαρό πλαίσιο για να μπορέσει να απασχολήσει όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους στην τελική.

Θα μπορούσε η παρούσα φάση να αποτελέσει μια ευκαιρία για να μετασχηματιστεί ο κλάδος έως το καλοκαίρι του 2021, με όφελος τόσο για τον πελάτη αλλά και το κράτος;

Τόσα χρόνια εμπειρίας στην εστίαση μου έδωσε να μάθω ότι όλοι μπορούν να τα καταφέρουν και χωρίς τις τράπεζες και το κράτος, αρκεί να υπάρχει δουλειά. Η οικονομία αποτελεί μία αλυσίδα αξίας, που όλοι παίρνουν και δίνουν. Αν έχει να ξοδέψει ο κόσμος, θα βγει στα μαγαζιά να ξοδέψει. Αν μπορέσουμε να φέρουμε τόσο περισσότερο όσο και ποιοτικότερο τουρισμό, θα κερδίσουμε όλοι ως οικονομία.

Αυτό που οφείλουμε να κάνουμε είναι να μπορέσουμε να εκμεταλλευτούμε την επιτυχία της πανδημίας – συγκριτικά με άλλες χώρες- και να μην το χάσουμε όπως συνέβη με τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 που δουλέψαμε το 2004 και το 2005 και μετά το 2006 δεν ακολούθησε κανένα πλάνο ή στρατηγική και το χάσαμε. Αυτό που συμβαίνει τώρα αποτελεί ακόμα μία ευκαιρία, όπου εάν τη δούμε στρατηγικά θα μπορέσουμε να βελτιώσουμε τόσο το κράτος μας όσο και τις επιχειρήσεις μας, όσο και ο καθένας προσωπικά τον εαυτό του.