E-learning: Ναι μεν, αλλά

Ο λόγος, λοιπόν, για όλα τα προγράμματα corporate e-learning που σαν βροχή διαττόντων αστέρων άρχισε να πέφτει σχεδόν από τις πρώτες ημέρες του lockdown και που όλα δείχνουν ότι το φαινόμενο θα έχει και συνέχεια. Σαφώς και το εισόδημα τόσο των εταιριών εκπαίδευσης όσο και των μεμονωμένων εκπαιδευτών έχει πληγεί και με κάποιο τρόπο θα πρέπει να αναπληρωθεί, έστω και μερικώς χωρίς αυτό, όμως, να αφορά τους πελάτες. Στην παρούσα συγκυρία, το e-learning αποτελεί μια λύση ανάγκης για όλες τις πλευρές, αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να παρουσιάζεται ως το «μέλλον» της εκπαίδευσης ή η βέλτιστη επιλογή.

Εν κατακλείδι, βάζοντας τον εαυτό μου στη θέση κάποιου πελάτη, θα ήμουν μάλλον διστακτικός σε οποιαδήποτε πρόταση για e-learning εκπαίδευση, ιδιαιτέρως σε soft skills, αν δεν υπήρχαν κάποιες προϋποθέσεις και συνθήκες που να ικανοποιούν αυτή την επιλογή.

Τι θα ήθελα ν’ ακούσω από την εταιρία εκπαίδευσης για να πεισθώ;

1. Μια ειλικρινή αρχική τοποθέτηση

Η μάθηση ως διαδικασία και λειτουργία παίρνει υπόσταση μέσω της φυσικής παρουσίας των συμμετεχόντων και δεν μπορεί να αποτυπωθεί σε όλη της την έκταση πουθενά αλλού παρά μόνο σε ένα κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο. Η αμιγώς κιναισθητική εμπειρία που δημιουργείται, νοείται τόσο μέσω της ζύμωσης μεταξύ των συμμετεχόντων όσο και μέσω της αλληλεπίδρασης τους με τον εισηγητή. Άρα, η φυσική αλληλεπίδραση μέσω της διαπροσωπικής εκπαίδευσης είναι αναντικατάστατη.

Από την άλλη πλευρά, το θετικό της on-line εκπαίδευσης είναι ότι λόγω της σύντομης χρονικής της διάρκειας, προσφέρει την ευκαιρία για την ανάδειξη και πλαισίωση επιμέρους θεμάτων, φωτίζοντας και αναδεικνύοντας σημαντικά σημεία που σε μια δια ζώσης εκπαίδευση πολλών ωρών/ημερών, θα «χάνονταν».

Με αυτά τα δεδομένα, η on-line εκπαίδευση δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη δια ζώσης εκπαίδευση. Μπορεί να λειτουργήσει υποστηρικτικά σε οποιοδήποτε στάδιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Ενσωματώνοντας και ομογενοποιώντας τις δύο προσεγγίσεις, καταλήγουμε να έχουμε υψηλότερο επίπεδο μεταφοράς της γνώσης προς τους συμμετέχοντες.

2. Κατάλληλο σχεδιασμό

Μπορούμε να πάρουμε ένα υπάρχον πρόγραμμα δια ζώσης εκπαίδευσης και να το μετατρέψουμε σε on-line; Η απάντηση είναι ότι μπορούμε και θα ήθελα να σταθώ σε δύο σημαντικές προϋποθέσεις αν και υπάρχουν και άλλες:

• Εμπλοκή των συμμετεχόντων. Πριν από τις συναντήσεις, κατά τη διάρκεια και μετά. Η απόσταση τόσο μεταξύ των εκπαιδευόμενων όσο και μεταξύ αυτών και του εισηγητή, εύκολα μπορεί να δημιουργήσουν ένα κενό το οποίο θα πρέπει να «γεμίσουμε». Αυτό μπορεί να επιτευχθεί αν, πριν την εκπαίδευση, στείλουμε στους συμμετέχοντες ενημερωτικό υλικό για τους στόχους και το περιεχόμενο του προγράμματος, μαζί με κάποιες δραστηριότητες που θα τους προετοιμάσουν για τη συμμετοχή τους στο workshop. Κατά τη διάρκεια του, η συμμετοχή και η παρακίνηση των παρευρισκομένων είναι σημαντική για να κρατιέται αμείωτο το ενδιαφέρον τους. Η εκπαίδευση συνεχίζεται και μετά το workshop με αποστολή σχετικών άρθρων, tips και βοηθημάτων που θα υπενθυμίζουν τεχνικές, ικανότητες και συμπεριφορές.
• Γρήγορος ρυθμός, ξεκάθαρη ροή, σαφήνεια και ακρίβεια λόγου. Ο χρόνος είναι ένας εξαιρετικά σημαντικός παράγοντας και εδώ ο εισηγητής μπορεί να κάνει τη μεγάλη διαφορά, επικοινωνώντας με ξεκάθαρο τρόπο, κάνοντας τις σωστές συνδέσεις μεταξύ των υποενοτήτων, με παραστατικότητα, ακρίβεια αλλά και με ταχύτητα που να εξασφαλίζουν την απορρόφηση της γνώσης στα «σφιχτά» χρονικά πλαίσια.

3. Ανάλυση πραγματικών εμπειριών και μόνο

«Θέλουμε περισσότερα παραδείγματα, κυρίως από το δικό μας χώρο, το δικό μας κλάδο» είναι κάτι που ακούγεται συχνά από τους συμμετέχοντες. Σε σύγκριση με τη δια ζώσης εκπαίδευση όπου υπάρχει πολύ περισσότερος χρόνος, στο e-learning απαιτείται καλή προετοιμασία προκειμένου να μη χαθεί πολύτιμος χρόνος κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης. Εδώ φαίνεται η αξία τόσο του προπαρασκευαστικού υλικού που θα έχει ήδη δοθεί στους συμμετέχοντες όσο και του συνεχούς follow-up του εισηγητή για να εξασφαλίσει ότι τα παραδείγματα, τα περιστατικά και οι εμπειρίες που θα χρησιμοποιηθούν θα είναι πραγματικές, θα αφορούν όλη την ομάδα και θα έχουν ένα, τουλάχιστον, μέσο βαθμό δυσκολίας προκειμένου να αποτελεί μαθησιακή πρόκληση.

4. Ανάγκη για συγκεκριμένη στόχευση

Για παράδειγμα, είναι τελείως απίθανο ένα πρόγραμμα e-learning, ακόμα και με τέσσερις δίωρες συναντήσεις, να μπορεί να καλύψει το εύρος της θεματολογίας ενός δια ζώσης διήμερου ή τριήμερου προγράμματος. Όπως πάντα, θα βρεθούν κάποιοι που θα ισχυριστούν ότι «όλα γίνονται». Αν πρόκειται για μια απλή και ρηχή αναφορά σε τεχνικές, ικανότητες και συμπεριφορές, με τη λογική ότι καλύπτουμε «λίγο από όλα», τότε «γίνεται»... και σε δύο ώρες. Κανονικό pot pourri!

Είμαι, όμως, βέβαιος ότι δεν θα θέλατε να «ανοίξω» το θέμα της αποτελεσματικότητας της εκπαίδευσης. Θα περιοριστώ στο σχόλιο ότι σε τέτοιες προσεγγίσεις, η λέξη «αποτελεσματικότητα» είναι κενή νοήματος. Νομίζω ότι το έχω ξαναγράψει αλλά σίγουρα οι φίλοι πελάτες το έχουν πλέον εμπεδώσει. Όταν αρνούμαστε να αναλάβουμε μια εκπαίδευση με «απ΄ όλα», δεν είναι επειδή πιάσαμε στο στόχο του μήνα και δεν θέλουμε άλλη δουλειά. Απλά, αν δεχθούμε, θα βγούμε όλοι χαμένοι: οι ίδιοι οι συμμετέχοντες που δεν θα έχουν αποκομίσει κάποιο όφελος ενώ θα έχουν ξοδέψει χρόνο και ενέργεια, η επιχείρηση που δεν θα δει κάποια διαφορά στην απόδοση των ανθρώπων της και τέλος εμείς που θα έχουμε εισπράξει ένα πολύ πιο ακριβό αντίτιμο σε σύγκριση με το «ναι» που θα έχουμε ήδη πει.