Ο κορονοϊός και οι συνέπειες στο εμπόριο

Πήγατε αυτές τις μέρες για ψώνια; Δεν εννοώ τις αγορές αντισηπτικών, ζυμαρικών και αλευριού. Επισκεφτήκατε τους εμπορικούς δρόμους, τα κέντρα των πόλεων σας ή κάποιο από τα μεγάλα εμπορικά κέντρα – Shopping Malls; Τότε σίγουρα θα παρατηρήσατε ότι ο όρος «μείωση της επισκεψιμότητας» έχει προσλάβει νέες εκρηκτικές διαστάσεις – απλά δεν υφίσταται επισκεψιμότητα!

Ο φόβος του κορονοϊού, η απαγόρευση εξόδου και η αναστολή λειτουργίας των εμπορικών καταστημάτων έχουν ερημώσει ουσιαστικά τα κέντρα των ελληνικών πόλεων, ενώ το λιανεμπόριο ετοιμάζεται να βιώσει πρωτόγνωρα δύσκολες στιγμές. Καθώς, όταν πέφτουν ή δεν πραγματοποιούνται καθόλου τζίροι, αλλά τα λειτουργικά έξοδα, όπως ενοίκιο, προσωπικό και ρεύμα παραμένουν ως έχουν, είναι κατανοητό για τον καθένα μας πως μια τέτοια άνιση αναλογία δεν θα έχει καλό τέλος.

Το επιβεβλημένο κλείσιμο των εμπορικών καταστημάτων, όπως αυτών της ένδυσης και υπόδησης, ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών ειδών, επίπλων και αθλητικών ειδών και γενικώς όλων των εμπορικών καταστημάτων που δεν ανήκουν στις συστημικά σημαντικές επιχειρήσεις για την τροφοδοσία καταναλωτών με τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης, έρχεται σε μια άσχημη συγκυρία, καθώς ο κλάδος του παραδοσιακού εμπορίου βρίσκεται εδώ και καιρό σε φάση μετασχηματισμού.

Η πανδημία του κορονοϊού δεν θα επιφέρει το τέλος του παραδοσιακού λιανεμπορίου. Αυτή όμως θα δράσει ως καταλύτης, επιταχύνοντας το κλείσιμο πολλών εμπόρων, αυτών που δεν έχουν αναπτύξει διαδικτυακή δραστηριότητα και δεν έχουν μετασχηματίσει το επιχειρηματικό μοντέλο τους στα νέα δεδομένα που έχουν δημιουργηθεί. Η βάρδια του παραδοσιακού λιανεμπορίου, αυτού που ήταν σε χειμερία νάρκη και έχασε το τραίνο του «ψηφιακού» μέλλοντος αλλά και που έχει καθορίσει τη μοίρα του αποκλειστικά με τα «βαρίδια» λειτουργίας φυσικών καταστημάτων και που δεν έχει μαξιλάρι ασφαλείας, για να καλύψει τις οικονομικές υποχρεώσεις του, θα εξαφανιστεί ως φάντασμα, τυλιγμένο στην ομίχλη της ιστορίας του offline επιχειρείν. Το παραπάνω γεγονός, βέβαια, θα επιφέρει και την απώλεια θέσεων εργασίας, ιδίως του γυναικείου φύλου.

Από την άλλη, είναι επίσης κατανοητό ότι το ηλεκτρονικό εμπόριο λόγω των ψυχολογικών επιπτώσεων και των εγγενών αδυναμιών του παραδοσιακού εμπορίου, θα αποκτήσει ολοένα και μεγαλύτερη δημοτικότητα και εμπιστοσύνη.

Πράγματι, τα προτερήματα του ηλεκτρονικού εμπορίου έναντι του παραδοσιακού εμπορίου από τη σκοπιά των καταναλωτών πηγάζουν μεταξύ άλλων στις γρήγορες, χωρίς κόπο αγορές και τη συνεπαγόμενη διευκόλυνση και μείωση της σπατάλης χρόνου. Ο βαθμός εκπλήρωσης αυτής της απαίτησης καθορίζει την «ηλεκτρονική» ικανοποίηση.

Άξιος αναφοράς είναι το γεγονός ότι ένας από τους μεγάλους κερδισμένους της πανδημίας είναι τα ηλεκτρονικά σούπερ μάρκετ, καθώς οι καταναλωτές επαναπροσδιορίζουν τη σχέση τους με τα oline supermarket: Μάλιστα, η κατ’ οίκον παράδοση είναι για τους περισσότερους καταναλωτές όχι μόνο ένας πιο βολικός τρόπος για το στοκάρισμα βασικών αγαθών και είδη υγιεινής, αλλά επί του παρόντος και η πιο ασφαλής επιλογή. Λαμβάνοντας, λοιπόν, υπόψη τα παραπάνω, τότε θα μπορούσαμε να πούμε ότι:

Η «ηλεκτρονική» ικανοποίηση αυξάνεται τόσο όσο υψηλότερα αξιολογείται η ευκολία-άνεση αλλά και η ασφάλεια κατά την αγοραστική διαδικασία.

Όσο υψηλότερα αυξάνεται η ηλεκτρονική ικανοποίηση των καταναλωτών, τόσο ευκολότερα οι καταναλωτές είναι διατιθέμενοι να μεταπηδήσουν από το Offline στο Online Εμπόριο, αλλάζοντας εντελώς τις καταναλωτικές τους συνήθειες.

Θέλετε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα; Η JD.com, ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής της Alibaba στην Κίνα, ιδρύθηκε μετά την κρίση του SARS, όταν οι καταναλωτές περιόρισαν τις αγορές τους από τα φυσικά καταστήματα. Σήμερα οι πωλήσεις της ανέρχονται στα 82,9 δισ. δολάρια (2019).

Ωστόσο, προς το παρόν υπάρχουν και αρκετά καθοδικά ρίσκο. Από τη μία έχουμε τη διακοπή της εφοδιαστικής αλυσίδας ως έναν από τα μεγαλύτερους κινδύνους τόσο για τους παραδοσιακούς και τους διαδικτυακούς εμπόρους όσο και τους κατασκευαστές, ανεξαρτήτως κλάδου. Το παραπάνω δεν αφορά μονάχα την έλλειψη εμπορευμάτων λόγω της μη ομαλούς διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων από την Κίνα και άλλων τρίτων χωρών, αλλά και την παύση της παραγωγής σε πολλά εργοστάσια.

Από την άλλη έχουμε την έλλειψη των σχετικών υποδομών, κυρίως όσο αφορά το κομμάτι των αξιόπιστων παραδόσεων στο «τελευταίο μίλι», πρόβλημα που αντιμετωπίζουν ευρέως τα σούπερ μάρκετ, που έχει ως αποτέλεσμα την καθυστερημένη εξυπηρέτηση των παραγγελιών. Το παραπάνω γεγονός θα αυξήσει τις πιέσεις στις μικρές και μικρομεσαίες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, για αύξηση επενδύσεων στις τεχνολογικές υποδομές delivery. Πού, όμως, θα βρεθούν τα κεφάλαια;

Είναι προφανές ότι τις επόμενες μέρες και εβδομάδες, εφόσον οι καταναλωτές δεν μείνουν ικανοποιημένοι από τη βιωματική εμπειρία την οποία θα τους προσφέρουν οι διαδικτυακοί έμποροι, θα το «πληρώσουν» άμεσα (βλέπε Το δίλημμα διαφάνειας του διαδικτύου). Ο πελάτης δεν συγχωρεί. Αν η προσδοκία δεν εκπληρωθεί, οι απογοητευμένοι πελάτες θα αλλάξουν τον πάροχο, καθώς μόνο με ένα κλικ πιο πέρα, o ίδιος μπορεί να βρει σε ένα άλλο κατάστημα, το ίδιο προϊόν.

Τι θα συμβεί, όμως, σε αυτή την περίπτωση, με τις εταιρείες (offline και online) που λειτουργούν στα όρια τους ή που ο (διαδικτυακός) ανταγωνιστής τους έχει ακόμα απόθεμα ή έχουν γεμίσει τις αποθήκες τους με εμπόρευμα που δεν μπορούν να ξεφορτωθούν;

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες – marketplace τύπου Amazon, Zalando και Alibaba θα είναι οι μεγάλοι κερδισμένοι της επιδημίας του κορονοϊού. Μάλιστα, η Amazon προχωράει στην πρόσληψη επιπλέον 100.000 ατόμων (οδηγών, αποθηκάριων και και Prime Now Shopper), έτσι ώστε να ανταπεξέλθει στην αύξηση των πωλήσεων λόγω του κορονοϊού. Κατά συνέπεια, οι εξελίξεις των τελευταίων ετών θα ενταθούν ήτοι η αύξηση του βαθμού συγκεντροποίησης και ολιγοπωλιακής διάρθρωσης του (ηλεκτρονικού) εμπορίου.

Ελπίζω αυτή κρίση να επιφέρει το πολυαναμενόμενο ψηφιακό σοκ στην ελληνική αγορά. Σε αυτή την τρέχουσα κρίση, το πιο σημαντικό μήνυμα για τους Έλληνες εμπόρους και κατασκευαστές είναι: Ασχοληθείτε, επιτέλους, με το ηλεκτρονικό επιχειρείν. Οικοδομήστε ασφαλή ηλεκτρονικά κανάλια πώλησης τόσο στην ελληνική αγορά όσο και στις διεθνείς αγορές, έτσι ώστε να αντισταθμίσετε όποιες απώλειες πωλήσεων στα φυσικά σας σημεία πώλησης, όπως μας δείχνει το πρόσφατο παράδειγμα του Ομίλου Φουρλή.

Ειδάλλως, οι αδρανείς επιχειρήσεις θα μπουν στο μουσείο των εξαφανισθέντων ειδών, δίπλα στους άλλους καινο-δεινόσαυρους εμπόρους και κατασκευαστές, έχοντα ως επιγραφή: Τεράστιο μέγεθος, μυαλό κουκούτσι!