Ξανακοιτώντας το θέμα της τηλεργασίας, υπό το πρίσμα μιας πανδημίας

Θα πρέπει, για αρχή, να ξεκαθαρίσουμε κάποια πράγματα: η τηλεργασία δεν είναι για όλους, δεν είναι για όλες τις περιπτώσεις και δεν είναι για όλα τα επαγγέλματα. Υπάρχουν κάποιοι τομείς για τους οποίους η τηλεργασία είναι - αυτή τη στιγμή - μια κατάσταση αδύνατη ή βγαλμένη από το πολύ μακρινό μέλλον. Είναι σαφές, λοιπόν, πως εδώ μιλάμε για επαγγέλματα γραφείου, που συνήθως σχετίζονται με τη δυνατότητα πραγματοποίησης εργασιών από έναν υπολογιστή.

Κοιτάζω, λοιπόν, εκείνο το άρθρο μου, αφήνοντας τα 9 θετικά και πηγαίνοντας στα 9 αρνητικά σημεία. Έγραφα, τότε, πως «η δουλειά στο σπίτι μπορεί να αποτελέσει την απόλυτη καταστροφή του προγράμματος σου, των ωρών που κοιμάσαι, που τρως, που κοινωνικοποιείσαι». Και αυτό εξακολουθεί να είναι αλήθεια. Σήμερα, που η εργασία από το σπίτι είναι επιβεβλημένη και αναγκαιότητα για κάποιες θέσεις εργασίας, είναι σημαντικό να μπαίνουν όρια, ωράρια και προϋποθέσεις. Εργάζομαι από το σπίτι δεν σημαίνει πως εργάζομαι ανεξέλεγκτα, χωρίς κανένα ωράριο ή καμία απολύτως προϋπόθεση.

Στη συνέχεια, ανέφερα πως «σε συνδυασμό και με το παραπάνω, τα παρατεταμένα χρονικά διαστήματα εργασίας στο σπίτι είναι σαφές πως θα αποτελέσουν πλήγμα για την κοινωνική σου ζωή». Αυτή τη εποχή, στην εποχή του «μένουμε σπίτι», η κοινωνική ζωή έχει δεχθεί, ούτως ή άλλως, ένα πλήγμα. Πρέπει, λοιπόν, παράλληλα με την εργασία από το σπίτι, να μην ξεχνάει κάποιος να σταματάει για να αλληλεπιδράσει με τους ανθρώπους που βρίσκονται κοντά του. Ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ένα απλό τηλεφώνημα ή μια βιντεοκλήση.

Επόμενος παράγοντας για τον οποίο έγραφα πέρυσι το καλοκαίρι είναι εκείνος της διατροφής. Τα delivery συνεχίζουν να λειτουργούν κανονικά (να άλλος ένας τομέας που δεν είναι εφικτή η εργασία από το σπίτι - όχι τουλάχιστον μέχρι η Amazon ή κάποιος άλλος κολοσσός να διαθέσει ευρύτερα τις ρομποτικές παραδόσεις μέσω αυτοοδηγούμενων οχημάτων). Αυτές οι μέρες θέλουν προσοχή λοιπόν σε αυτό το θέμα. Το ότι κάποιος εργάζεται από το σπίτι δεν μπορεί να σημαίνει «fast food κάθε μέρα», πόσο μάλλον τώρα που θα κάθεται και περισσότερες ώρες.

Το επόμενο «point» εκείνου του κειμένου ήταν οι σχέσεις με τους συναδέλφους και πως δεν μπορείς να τις αναπτύξεις στους τέσσερις τοίχους του σπιτιού. Δυστυχώς, είναι από τα δύσκολα σημεία και για εμένα αυτές τις μέρες, εργαζόμενος από το σπίτι για τις ανάγκες του epixeiro.gr και εφαρμόζοντας στην πράξη το «μένουμε σπίτι». Ναι, οι συνάδελφοι λείπουν, όπως και η καθημερινότητα μαζί τους, η φασαρία του γραφείου, τα πολλά τηλέφωνα κτλ. Αλλά είναι και εδώ άλλο ένα σημείο όπου λύσεις όπως το video conference μπορούν να προσφέρουν μια καλύτερη επαφή μαζί τους, ιδίως για λόγους εργασίας, ως τη λήξη του συναγερμού.

«Η εργασία από το σπίτι μπορεί να εξελιχθεί σε μια βαρετή και μονότονη διαδικασία, που δεν θα σου προσφέρει κανένα κίνητρο για να συνεχίσεις και να πας ένα βήμα παραπέρα» έγραφα στη συνέχεια. Έφτασε η ώρα που πρέπει να βρει κάποιος αναγκαστικά το κίνητρο. Και αυτό μπορεί να αφορά σε κάτι πολύ απλό, σε μια απλή σκέψη: η εργασία από το σπίτι του σήμερα, αν αυτή γίνεται αναγκαστικά, συμβάλλει στη διατήρηση αυτού που υπήρχε πριν και στη συνέχιση του μετά τη λήξη της σημερινής κατάστασης. Κίνητρο, λοιπόν, αποτελεί πως η σημερινή δράση, μέσω της τηλεργασίας, είναι η συνέχεια του χθες και ένα ακόμη βήμα προς το αύριο.

Όσον αφορά στους περισπασμούς, ναι, είναι και αυτοί ένα θέμα που χρειάζεται προσοχή. Το «μένουμε σπίτι» και η τηλεργασία είναι σίγουρο πως έχουν πλήξει πολλά ωράρια και προγράμματα. Και αν πρέπει κάποιος να μείνει σπίτι του αναγκαστικά και να εργαστεί σε αυτό για αρκετές μέρες, τότε απαιτείται σωστός προγραμματισμός. Είναι τα όρια, τα ωράρια και οι προϋποθέσεις για τα οποία έγραφα στην αρχή. Η μέρα έχεις συγκεκριμένες ώρες, οπότε δεν υπάρχει λόγος να επιμηκύνει κάποιος το ωράριο εργασίας του, σταματώντας για να δει 10 βίντεο στο YouTube. Κάπως έτσι, το ωράριο θα χαθεί και θα «θαμπώσουν» ακόμη περισσότερο οι γραμμές μεταξύ εργασίας και ξεκούρασης.

Προς το τέλος, έγραφα για το μισθολογικό. Αυτό είναι ένα θέμα που βρίσκεται σε εξέλιξη, με την πολιτεία να ανακοινώνει κάποια μέτρα για τους εργαζομένους και τις επιχειρήσεις που πλήττονται από τις αλλαγές και τις επιπτώσεις που έφερε μαζί της η πανδημία. Αν και εκείνη την εποχή έγραφα για το μισθολογικό από ένα τελείως διαφορετικό πρίσμα (όσον αφορά στους εργαζομένους που δουλεύουν από το σπίτι τους, χωρίς σταθερό μισθό κτλ), σήμερα οι καταστάσεις απαιτούν διαφορετικές προσεγγίσεις επί του θέματος, πιο ευέλικτες, από το κράτος και τις επιχειρήσεις.

Τελευταίο σημείο. «Θα πρέπει κάποιος να λάβει υπόψιν πως, όταν εργάζεται από το σπίτι, μπορεί να χάσει ενημέρωση που θα καθυστερήσει ή που δεν θα φτάσει ποτέ σε αυτόν». Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα για τις καταστάσεις που ζούμε σήμερα. Οι επιχειρήσεις που συνεχίζουν να έχουν δραστηριότητα μέσω της τηλεργασίας, θα πρέπει να υιοθετήσουν τις απαραίτητες διαδικασίες και εφαρμογές, ούτως ώστε η όποια εργασία να συνεχίσει να πραγματοποιείται απρόσκοπτα. Μιλάμε βέβαια για εργαλεία όπως είναι το Trello, για το οποίο έχουμε γράψει στο παρελθόν.

Λίγο πριν από αυτό, έγραφα το ακόλουθο: «θα πρέπει να δεχθείς το ενδεχόμενο κανείς να μην σε παίρνει στα... σοβαρά, όταν δουλεύεις από το σπίτι. Εδώ, βέβαια, παίζει ρόλο τόσο η δουλειά που κάνεις όσο και το αν σε ενδιαφέρει η άποψη των άλλων για αυτό που κάνεις, αλλά θα πρέπει πάντα να έχεις υπόψιν σου πως η σημερινή κοινωνία μάλλον δεν θα δεχθεί το ίδιο μια δουλειά που γίνεται από το σπίτι σε σύγκριση με μια θέση σε γραφείο, πόσο μάλλον όταν μιλάμε για χαμηλά αμειβόμενες θέσεις».

Έχοντας αναφερθεί στα σημεία που χρειάζονται προσοχή, θεωρώ πως το παραπάνω είναι ένα από τα σημαντικότερα. Κατά τη δική μου γνώμη, η τηλεργασία στην Ελλάδα ήταν ένα από τα ζητήματα που δεν βλέπαμε με πολύ σοβαρότητα. Για αυτό κι εγώ, ζυγίζοντας τα θετικά και τα αρνητικά, κατέληγα να πω πως «η «συμβατική» εργασία, με συγκεκριμένες ώρες, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, σε ένα συγκεκριμένο γραφείο, μπορεί να προσφέρει διαφορετικά αποτελέσματα, πιο «ανεκτά» και «αντιμετωπίσιμα» από τους περισσότερους εργαζομένους».

Στην Ελλάδα του χθες, η εργασία από το σπίτι ήταν ένα θέμα που σήκωνε πολύ συζήτηση και που αρκετοί μάλλον δεν έβλεπαν με σοβαρότητα. Και αυτή η εικόνα και αντίδραση είναι σαφές πως μπορεί να έχει αντίκτυπο και στο αποτέλεσμα της δουλειάς κάποιου, στον τρόπο που ο ίδιος το βλέπει, ακόμη και στις απολαβές του.

Στην Ελλάδα του σήμερα και σε εκείνη του αύριο, μετά το θέμα του κορονοϊού, υπάρχει μια ευκαιρία. Και αυτή δεν είναι να στραφούμε όλοι στην τηλεργασία (που δεν είναι πανάκεια, δεν είναι η θεραπεία για όλα τα προβλήματα ούτε ο τρόπος να πραγματοποιούνται τα πάντα), αλλά να φέρουμε ακόμη περισσότερες πτυχές της στην καθημερινότητα του εργαζομένου. Και όπου είναι εφικτό και απαιτείται, να εφαρμοστεί και τηλεργασία. Αλλά η αρχή είναι να υιοθετηθούν σε μεγαλύτερη βαθμό τα εργαλεία που προσφέρει ο ψηφιακός κόσμος.

Η τηλεργασία προϋποθέτει την ύπαρξη διαδικασιών, υποδομής και λειτουργιών που θα προσφέρουν και στη «συμβατική» εργασία (και που αυτή τη στιγμή υιοθετούνται αναγκαστικά, ενδεχομένως και βιαστικά). Έχοντας υπόψιν, σε κάθε περίπτωση και από κάθε πλευρά (εργαζομένου, εργοδότη, πολιτείας, κοινωνίας) ότι και η τηλεργασία δεν παύει να είναι μια μορφή εργασίας που πρέπει να πραγματοποιείται με συγκεκριμένες διαδικασίες, συνθήκες, απαιτήσεις. Ας εκμεταλλευτούμε τη σημερινή ευκαιρία και ας αναπτύξουμε όλο το πλαίσιο που απαιτείται.