Αποδομώντας το επιχειρηματικό ξεκίνημα: Η εξειδίκευση είναι για τα έντομα

Να ομογενοποιήσει σε αυστηρά στάνταρ, όχι να διδάξει ελεύθερη πτήση. Η κάθε εξειδίκευση σκάβει το δικό της rabbit hole, βάζει την ταμπέλα της απέξω και προσκαλεί τον κόσμο να ρθει να χωθεί στο λαγούμι όσο πιο βαθιά μπορεί για να βρει τις απαντήσεις του. Γίνε ειδικός στο Business Model Canvas, γίνε expert level στο SEO, γίνε grandmaster στο content marketing. Γίνανε όλοι manager; Εσύ γίνε customer experience guru! Γίνανε όλοι coach; Εσύ γίνε behavioral interventionist, 3rd level mentoring psychic και 10 νταν sensei στο επιχειρηματικό καράτε! Κάθε εξειδίκευση δίνει και πιστοποιήσεις για να βάλουν στο βιογραφικό τους ποιοι; - άνθρωποι που δήθεν θέλουν να γίνουν επιχειρηματίες! Μαζική εκπαίδευση συνεχώς αυξανόμενης ειδίκευσης μέχρι θανάτου. Τι αυθεντικό επιχειρηματικό πνεύμα! Σε λίγο θα έχουμε και επιχειρηματίες με ISO.

Η εξειδίκευση διυλίζει τον κώνωπα της λεπτομέρειας. Την οποία λεπτομέρεια η δημιουργική καταστροφή και η τεχνολογία θα διαλύσουν λίαν συντόμως αλλά ποιος νοιάζεται; Θα σκάψουμε βαθύτερα λαγούμια με νέες εξειδικεύσεις. Η αφήγηση μιλάει για όραμα αλλά αντί για κιάλια πουλάει μικροσκόπια και κάνει τον επιχειρηματικό άνθρωπο μύωπα με tunnel vision, βάζοντάς τον να χασομεράει εμβαθύνοντας σε κάθε τι επιμέρους που είτε είναι δευτερεύον, είτε θα αλλάξει γρήγορα, είτε πολύ απλά μπορεί να πληρώσει κάποιον άλλον να το κάνει. Του λέει ότι τον ενδυναμώνει αλλά στην ουσία τον μικραίνει, του λέει ότι αυτά που ξέρει πάλιωσαν και χρειάζεται ευθυγράμμιση σε νέα στάνταρ. Στη θέση του έβαλε τον manager. Τον executive. Τον startuper, τον developer, τον υπάλληλο, το κολαούζο, τον consiglieri. Αυτόν που η προστιθέμενη αξία του εξαρτάται από τις τεχνικές του γνώσεις! Αυτόν που «πρέπει» να γίνει expert σε κάτι από SEO, digital marketing, branding, projections, business plans, ΕΣΠΑ, τεχνολογία, για να βρει την θέση του στην αγορά. Αυτόν έκανε το σημείο αναφοράς της. Κι ενώ ο επιχειρηματίας χειροκροτάει τον ευνουχισμό του, κανείς από το κοινό δεν πήρε χαμπάρι να φωνάξει «εεε παλικάρια ναύτες έχουμε, καπετάνιοι μας λείπουν».

Η εξειδίκευση είναι μόνο για τα έντομα. Ο αυτόνομος επιχειρηματικός άνθρωπος δεν έχει τα περιθώρια να ειδικεύεται, πρέπει να διασπείρει τις δυνάμεις του σε διαφορετικές εργασίες, να χει μεγάλο βεληνεκές παρατήρησης, να μπορεί να κάνει πολλά με λίγα, να μεγιστοποιεί το output κρατώντας το input ελεγχόμενο. Πρέπει να γνωρίζει πολλά πράγματα αλλά μόνο σε ικανό λειτουργικό επίπεδο ώστε να λειτουργούν υποστηρικτικά χωρίς να τον αποσπούν περαιτέρω. Πρέπει να συνδυάζει πρακτικές γνώσεις, να αποστάζει ουσία από ποικίλες εμπειρίες και να τις συνθέτει σε εναλλακτικές λύσεις. Απαγορεύεται να είναι κλεισμένος σε ένα στενό τρόπο σκέψης. Απαγορεύεται να περιορίζει τον εαυτό του σε ένα ειδικό skillset το οποίο συνεχίζει να σκάβει βαθύτερα ενώ θα πρεπε να βγει έξω στον καθαρό αέρα για απαντήσεις! Ο επιχειρηματικός άνθρωπος είναι generalist, όχι expert! Ο generalist έχει ευρεία ματιά, ο expert στενή. Ο generalist βλέπει την γενική εικόνα, ο expert βλέπει ένα συγκεκριμένο πράγμα πάρα πολύ βαθιά. Ο generalist ξέρει λίγα για πολλά, ο expert γνωρίζει τα πάντα για ένα μόνο πράγμα. Ένα επιχειρηματικό ξεκίνημα δεν έχει την πολυτέλεια να εμβαθύνει σε κάθε πράγμα ξεχωριστά. Πρέπει να μπορεί να μετρήσει την παλίρροια (έρευνα), να φτιάξει την σχεδία (προϊόν), να την εξοπλίσει (marketing), να κάνει κουπί (πωλήσεις) και να αποδράσει (έσοδα). Πολυεργαλείο είναι ο επιχειρηματίας. Ελβετικός σουγιάς, όχι ελβετικό ρολόι ακριβείας! Είναι καπετάνιος, όχι μούτσος. Δουλειά του είναι να παρατηρεί τον ωκεανό, και την φουσκοθαλασσιά, όχι να γυαλίζει το κατάστρωμα. Οτιδήποτε του αφαιρεί την προσοχή από το τιμόνι κοστίζει επικίνδυνα. Ό,τι δεν μπορεί να κάνει θα το αγοράσει. Ό,τι δεν προλαβαίνει θα το αφήσει στην άκρη για μετά. Ή θα το μάθει τόσο-όσο χρειάζεται. Η εξειδίκευση είναι ένα παραμύθι που κοστίζει πολύ προσπαθώντας να πείσει ότι τα όρια του δημιουργικού ανθρώπου σταματάνε στο βάθος της τεχνικής του κατάρτισης.

Ο επιχειρηματίας όμως πρέπει να είναι μεγαλύτερος από τις τεχνικές του. Η δράση του πρέπει να ξεπερνάει τις γνώσεις του. Τα κότσια του πρέπει να τον πάνε πολύ μακρύτερα από οποιαδήποτε ικανότητά του. Δεν είναι ακαδημαϊκός να περιορίζεται στο τι λένε τα manuals και η θεωρία. Το μυαλό του πρέπει να κινείται γρήγορα και ανάλαφρα διαμέσου διαφορετικών γνωστικών πεδίων, να δοκιμάζει αταίριαστα μεταξύ τους πράγματα. Τα ένστικτα, η διαίσθηση, η ταχύτητα αντίληψης, η αντοχή στην αμφιβολία, η ικανότητα να μεταφέρει γνώση από το ένα πεδίο στο άλλο, όλα αυτά πρέπει πάση θυσία να ξεπερνάνε το γνωστικό του επίπεδο. Διαφορετικά είναι απλά ένας τεχνίτης. Ένας γνώστης. Από αυτούς έχουμε πολλούς. Γέμισε ο τόπος από σερβιτόρους με μεταπτυχιακά και οικονομολόγους σουβλατζήδες.

Όταν το λαγούμι της εξειδίκευσης βαθαίνει περισσότερο, ο επιχειρηματικός άνθρωπος πρέπει να στέκεται ψηλά στο upper deck, να παρατηρεί το περιβάλλον του και να καλλιεργεί ευρεία ματιά. Σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και πιο τεχνικός με συνεχώς αυξανόμενες απαιτήσεις για υπερ-εστιασμό, ο επιχειρηματικός άνθρωπος χρειάζεται να κάνει συνεχώς zoom out για να μην χάσει την μεγάλη εικόνα, να αποφύγει το rabbit hole της τεχνικής λεπτομέρειας, να διατηρήσει τον ρόλο του που είναι το market focus, το “keep it simple” και η ακατέργαστη ματιά στην αγορά. Διαφορετικά όλα του τα ένστικτα θα υποκύψουν στις τεχνικές απαντήσεις κι αυτός θα καταντήσει ένας «ειδικός» που θα χρειάζεται τακτικά updates στο λογισμικό του κάθε φορά που αλλάζει ο αλγόριθμος της Google και το user experience.