Στο παρόν άρθρο θα προσεγγίσουμε την έννοια των επιχειρηματικών μοντέλων που έχουν - όχι αδίκως - επισημανθεί ως ανταγωνιστές των επιχειρηματικών σχεδίων καθώς μπορούμε σε μία σελίδα να καταγράψουμε το ίδιο επίπεδο ενημέρωσης με το επιχειρηματικό σχέδιο. Για το λόγο αυτό, τα επιχειρηματικά μοντέλα αποτελούν μια πιο «φορητή» και «προσιτή» λύση από τα επιχειρηματικά σχέδια.
Ένα επιχειρηματικό μοντέλο περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο ένας οργανισμός δημιουργεί και προσφέρει αξία. Η αξία χρησιμοποιείται με την ευρύτερη έννοια και δεν αποτελεί μόνο οικονομικό μέγεθος αλλά κοινωνική ή και άλλη αξία. Σύμφωνα με τη σχετική βιβλιογραφία, τα επιχειρηματικά μοντέλα αναφέρονται ως το προσχέδιο (το blueprint) του τρόπου με τον οποίο μια επιχείρηση «επιχειρεί», δηλαδή περιγράφει την ολότητα του πως η επιχείρηση επιλέγει τους πελάτες της, προσδιορίζει και διαφοροποιεί τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της, προσδιορίζει τα αντικείμενα με τα οποία ασχολείται η ίδια και εκείνα που δίνει σε εξωτερικούς συνεργάτες, πως διαμορφώνει τους πόρους που έχει στη διάθεσή της καθώς και πως βγαίνει προς τα έξω στο περιβάλλον της για να γίνει χρήσιμη για τους πελάτες της και να επωφεληθεί από τα κέρδη της.
Ένα επιχειρηματικό μοντέλο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ανεπίσημα (π.χ. για ανάπτυξη της δημιουργικότητας) αλλά και επίσημα για την αναπαράσταση των κεντρικών λειτουργιών μιας επιχείρησης όπως είναι ο σκοπός, το τι προσφέρει η επιχείρηση, τις στρατηγικές της, τις οργανωσιακές δομές της, τις εμπορικές πρακτικές της καθώς και τις ευρύτερες λειτουργικές πολιτικές και διαδικασίες που χρησιμοποιεί.
Η ουσία ενός επιχειρηματικού μοντέλου είναι ότι προσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίο μια επιχείρηση προσφέρει αξία στους πελάτες της, εμπλέκει τους πελάτες με τέτοιο τρόπο ώστε να πληρώσουν για την αξία που λαμβάνουν και μετατρέπει αυτές τις πληρωμές σε κέρδος – με αυτό τον τρόπο αποτυπώνει τις υποθέσεις των μάνατζερς σχετικά με το τι θέλουν οι πελάτες, πως το θέλουν και το πως μπορεί μια επιχείρηση να οργανωθεί καλύτερα για να καλύψει αυτές τις ανάγκες και ταυτόχρονα να πληρωθεί για αυτό ώστε να φτάσει στο κέρδος. Οι κύριες χρήσεις των επιχειρηματικών μοντέλων είναι για την περιγραφή και την κατηγοριοποίηση των επιχειρήσεων (ειδικά στην καλλιέργεια της επιχειρηματικότητας) αλλά χρησιμοποιούνται από τους μάνατζερς εσωτερικά σε μια επιχείρηση για την εξερεύνηση των μελλοντικών ευκαιριών για ανάπτυξη.
Ιστορικά, ένα από τα πρώτα απλά επιχειρηματικά μοντέλα στις αρχές του 20ου αιώνα αποτελεί το μοντέλο «δόλωμα και αγκίστρι» (bait and hook model) το οποίο πολύ συχνά αναφέρεται και με το όνομα επιχειρηματικό μοντέλο «ξυράφι και λεπίδες». Αυτό περιλαμβάνει την προσφορά ενός πολύ βασικού προϊόντος σε πολύ φθηνή τιμή (συχνά κάτω από το κόστος με ζημία) το οποίο αποτελεί το «δόλωμα» για την αγορά των συμπληρωματικών προϊόντων που απαιτούνται ως αναλώσιμα για την επαναχρησιμοποίηση του προϊόντος (τα «αγκίστρια»). Παράδειγματα είναι προϊόντα όπως τα ξυραφάκια (το δόλωμα) και οι λεπίδες (αγκίστρι), οι εκτυπωτές (το δόλωμα) και τα μελάνια των εκτυπωτών (αγκίστρι) κ.ά. Επίσης, παραλλαγή του μοντέλου χρησιμοποιεί και η Adobe με την παραχώρηση δωρεάν του λογισμικού ανάγνωσης pdf (Adobe Reader), ενώ χρεώνει μεγάλα ποσά για το λογισμικό δημιουργίας αρχείων pdf, τον Adobe Writer.
Ένα ενδιαφέρον πρότυπο για επιχειρηματικά μοντέλα είναι και ο Καμβάς Επιχειρηματικού Μοντέλου (Business Model Canvas). Αποτελεί ένα πρότυπο διαχείρισης της στρατηγικής για την ανάπτυξη νέων ή την καταγραφή υφιστάμενων επιχειρηματικών μοντέλων. Πρόκειται για ένα οπτικό διάγραμμα με τα στοιχεία που περιγράφουν τις υποδομές, τους πελάτες, τα οικονομικά στοιχεία καθώς και την αξία που δίνουν οι πελάτες μιας επιχείρησης. Βοηθά τις επιχειρήσεις στην ευθυγράμμιση των δραστηριοτήτων τους αποτυπώνοντας τους πιθανούς συμβιβασμούς.
Ο Καμβάς Επιχειρηματικού Μοντέλου μπορεί να χρησιμοποιηθεί πολύ αποτελεσματικά για την καταγραφή επιχειρηματικών ιδεών και φαίνεται εδώ. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε και στον συγγραφέα του άρθρου.
Σχόλια