Μεγάλες αλλαγές στις μεταφορές για να αποφευχθούν χιλιάδες πρόωροι θάνατοι

Σε διεθνές και εγχώριο επίπεδο, τα κράτη καλούνται να καταθέσουν μία Εθνική Στρατηγική αντιμετώπισης κινδύνων από τις επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής στα δίκτυα μεταφορών. Βάσει αυτού και των μελετών του ΟΗΕ από τον τομέα μεταφορών, μηχανικοί, οικονομολόγοι, κοινωνιολόγοι, κρατικοί φορείς, ασφαλιστικές και ερευνητικά κέντρα καλούνται να συντονιστούν για να περιορίσουν τις καταστροφές που δημιουργούνται από τα έντονα καιρικά φαινόμενα που έχουν τεράστιο αντίκτυπο στην οικονομία και την κοινωνία.

Στο επίκεντρο της Ευρώπης οι οδικοί άξονες, οι μεταφορές, τα μέσα μαζικής μεταφοράς, το ποδήλατο και το ποδήλατο μεταφοράς ελαφρών φορτίων, οι σιδηρόδρομοι, τα τερματικά διατροπικών μεταφορών, τα κέντρα εφοδιαστικής, τα λιμάνια τα οποία είναι καθοριστικής σημασίας για την ασφαλή διακίνηση εμπορευμάτων και ανθρώπων.

Η δημοσίευση του άρθρου συμπίπτει με την «1η Διεθνή Διάσκεψη για τις Επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής στα Δίκτυα Μεταφορών», που πραγματοποιείται στις 18 & 19 Νοεμβρίου στο Ίδρυμα Ευγενίδου από την Ελληνική Εταιρεία Logistics με την Οικονομική Επιτροπή για την Ευρώπη των Ηνωμένων Εθνών. Η Διάσκεψη τελεί υπό την αιγίδα της Α.Ε. του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, κ. Προκοπίου Παυλοπούλου, υπό την υποστήριξη των Υπουργείων Ανάπτυξης & Επενδύσεων, Μεταφορών & Υποδομών, καθώς και του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών.

Στο επίκεντρο το Ποδήλατο

Πώς θα αναχαιτιστούν 18.110 πρόωροι θάνατοι;

Ούτε με ευχολόγια, ούτε με περιστασιακές δράσεις. Το ποδήλατο και η βιώσιμη κινητικότητα έχουν καταστεί περισσότερο σημαντικά και πιο ισχυρά από ποτέ άλλοτε, σύμφωνα με την ΕΕ. Μπορεί να το αμφισβητήσει κάποιος, επειδή η νοοτροπία αυτή στην Ελλάδα δεν είναι οικεία, όμως σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ η ποδηλασία εξοικονομεί περίπου 16 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα και προλαμβάνει κάθε χρόνο 18.110 στην ΕΕ.

Και μία και η ενότητα ονομάζεται «Εκ του Ασφαλούς», ας ξεκινήσουμε με το τι έχουν κάνει οι ασφαλιστικές για την πρόληψη και τον μετριασμό των συνθηκών του φαινομένου του θερμοκηπίου και των επιπτώσεων στην υγεία.

Αλλαγή συνηθειών

Οι ασφαλιστικές: Εγκεφαλικά επεισόδια, άσθμα, χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις, καρκίνος στους πνεύμονες, κατάθλιψη, παχυσαρκία, νόσοι που σε μεγάλο ποσοστό οφείλονται στην μόλυνση του περιβάλλοντος σε συνδυασμό με τον στον σύγχρονο τρόπο ζωής και την ακινησία. Οι ασφαλιστικές, αν και κύριοι υποστηρικτές της πρόληψης, για να μειώσουν τις αποζημιώσεις τους, ελάχιστα κάνουν για το περιορισμό των βασικών κινδύνων στην υγεία. Περιορίζονται σε δράσεις ΕΚΕ, ωστόσο είναι αμφίβολο αν αυτές οι δράσεις αλλάζουν τις συνήθειες των ενδιαφερόμενων ομάδων, πέρα από μία δύο ημέρες. Λανσάρουν και ασφαλιστικά προϊόντα πρόληψης, δεν είναι όμως έτσι σχεδιασμένα στην βάση τους, ώστε να διαδίδουν την γνώση και να δίνουν κίνητρα για αλλαγή συμπεριφοράς και συνηθειών. Χρειάζονται ενέργειες συντονισμένες που να έχουν διάρκεια και να καλύπτουν πραγματικές ανάγκες.

Το κράτος: Το κράτος και οι πόλεις της Περιφέρειας, αν εξαιρέσουμε μία δύο, όπως τα Τρίκαλα, δεν έχουν κατορθώσει να προστατεύσουν τους πολίτες από τις επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος και τον επιζήμιο αντίκτυπο στην οικονομία και την κοινωνία.

Πολύ πρόσφατα μόνο ακούστηκε από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστή Χατζηδάκη και τον Δήμαρχο των Αθηναίων ότι το κράτος σχεδιάζει εθνική στρατηγική για το ποδήλατο και την ολοκλήρωση εκκρεμών υποδομών στην Αττική. Μία τέτοια προσέγγιση θα έχει πολλαπλά οφέλη για την οικονομία, νέες επενδύσεις σε υποδομές, νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες για τις ασφαλιστικές, αύξηση των επιλογών πρόληψης κινδύνων υγείας, πρόσβαση από τις επιχειρήσεις και τους πολίτες σε περισσότερες επιλογές ασφάλισης.

Η συμβολή του Ε.Μ.Π. στην Βιώσιμη Κινητικότητα

Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο έχει εκπονήσει μελέτες για την βιώσιμη κινητικότητα. Το epixeiro.gr επικοινώνησε με τον καθηγητή του Ε.Μ.Π. Θάνο Βλαστό, Συγκοινωνιολόγο – Πολεοδόμο, θέτοντας 4 ερωτήσεις:

1. Μπορεί το ποδήλατο να λύσει μέρος του συγκοινωνιακού προβλήματος στην Αθήνα, τι συνιστούν οι μελέτες του ΕΜΠ; Πώς μπορεί να ενταχθεί το ποδήλατο στην καθημερινότητα;
2. Η ποδηλασία εξοικονομεί περίπου 16 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα και προλαμβάνει κάθε χρόνο 18.110 πρόωρους θανάτους στην ΕΕ (πηγή ECF). To ποδήλατο, ενάντια στην κλιματική και κατά των νοσημάτων, όπως είναι οι καρδιακές παθήσεις. Ποδήλατο ως ένα μέσο πρόληψης κινδύνων. Τι έχετε να μας πείτε;
3. Γιατί οι άνθρωποι (δεν) κάνουν ποδήλατο. Φταίει ο πολεοδομικός σχεδιασμός; Υπάρχει περιθώριο να γίνουν στην Ελλάδα ποδηλατόδρομοι χαμηλής κυκλοφορίας, ταχείας κυκλοφορίας και μεγάλων αποστάσεων;
4. Αν λάβουμε υπ’ όψιν ότι στις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας οι διανυθείσες αποστάσεις με το αυτοκίνητο δεν ξεπερνούν τα 5-10 χιλιόμετρα, θα μπορούσαμε να πούμε η δυναμική του ποδηλάτου είναι πολύ μεγάλη; Επίσης, μία μελέτη για την υλοποίηση προγράμματος επιδότησης σε ηλεκτροκίνητα ποδήλατα προς τις επιχειρήσεις για την μετακίνηση των εργαζομένων από το ένα σημείο στο άλλο θα μπορούσε να δουλέψει;

Οι απαντήσεις

1. Το βασικό χαρακτηριστικό του ποδηλάτου είναι ότι καταλαμβάνει πολύ λιγότερο χώρο από ότι το αυτοκίνητο. Όταν λοιπόν το κυριότερο πρόβλημα της Αθήνας, όπως και κάθε ελληνικής πόλης, είναι η, λόγω της στενότητας των δρόμων, έλλειψη χώρου, είναι προφανές ότι αν ένα μέρος των μετακινήσεων με αυτοκίνητο αντικαθίσταντο από μετακινήσεις με ποδήλατο, τα αποτελέσματα θα ήταν θεαματικά. Ήδη, η εντατική χρήση του μηχανοκίνητου δίκυκλου είναι σωτήρια για το κυκλοφοριακό, όχι όμως και για τη ρύπανση, ούτε και για την ασφάλεια τόσο των χρηστών του όσο και των πεζών, οι οποίοι συχνά αιφνιδιάζονται από τους απρόβλεπτους ελιγμούς τους.
2. Οι έρευνες αποδεικνύουν ότι παρόλο που ο ποδηλάτης εκτίθεται άμεσα στη ρύπανση από την κυκλοφορία, το γεγονός ότι κατά τη μετακίνησή του ασκείται το κορμί, εξουδετερώνει τις όποιες επιπτώσεις και ο απολογισμός είναι θετικός. Το προσδόκιμο λοιπόν ζωής των ποδηλατών είναι μεγαλύτερο του γενικού πληθυσμού. Σχετικά με την κλιματική αλλαγή, το ποδήλατο είναι από τα πιο σημαντικά όπλα για τη συγκράτηση της, αφού προκαλεί μηδενική ρύπανση. Γενικά, είναι ένα πολύ φιλικό μέσο για το αστικό περιβάλλον και την ποιότητα ζωής διότι και ο παραγόμενος θόρυβος είναι σχεδόν μηδενικός, ενώ οι καθυστερήσεις, λόγω κορεσμού, ή για αναζήτηση θέσης στάθμευσης, ελάχιστες. Δεν πρέπει επίσης να υποτιμώνται η ευφορία που προσδίδει η οδήγηση ποδηλάτου και η αμεσότητα της επαφής του ποδηλάτη με το περιβάλλον από το οποίο διέρχεται.
3. Στην Ελλάδα το ποδήλατο αποφεύγεται γιατί οι συνθήκες που επικρατούν στον δρόμο είναι επικίνδυνες και δυσάρεστες. Για να αλλάξουν, οι πόλεις της Ευρώπης ασκούν πολιτικές περιορισμού της εξάρτησης του κάτοικου από το αυτοκίνητο ώστε να επιλέγει άλλους τρόπους μετακίνησης. Διαπλατύνουν λοιπόν τα πεζοδρόμια και επεκτείνουν τα δίκτυα δημόσιας συγκοινωνίας και ποδηλάτου. Η εξέλιξη αυτή είναι προφανώς ευεργετική και για τον πεζό και ειδικότερα για ανάπηρους, παιδιά και ηλικιωμένους. Συγχρόνως, το κόστος της μετακίνησης μειώνεται. Το ότι ο αριθμός των ποδηλάτων στην Ελλάδα είναι μικρός δεν οφείλεται στο ότι δεν υπάρχουν τεχνικές λύσεις, αλλά στην νοοτροπία και στην κουλτούρα που εμποδίζουν να ακολουθηθεί το ευρωπαϊκό παράδειγμα.
4. Στη γειτονική Ιταλία, με βιομηχανία αυτοκινήτων πολύ ισχυρή και όπου η νοοτροπία είναι επίσης μεσογειακής χώρας, αυτό δεν εμπόδισε με διάταγμα στις 27.3.1998, πριν από 21 χρόνια, να υποχρεωθούν εταιρείες και φορείς με πολλούς εργαζομένους να ορίζουν συντονιστή μετακινήσεων, του οποίου η αρμοδιότητα είναι να διευκολύνει τους εργαζόμενους να περιορίσουν τη χρήση του αυτοκινήτου τους για την προσέλευση στη δουλειά. Το ποδήλατο, το ηλεκτρικό ποδήλατο, η συλλογική χρήση του Ι.Χ. (car pooling), τα αυτοκίνητα κοινής χρήσης (car sharing) είναι από τα κυριότερα εργαλεία για αυτό τον στόχο. Ανάλογες πολιτικές ασκούνται, εδώ και δεκαετίες, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

Το ποδήλατο εκπροσωπεί το 8% των μετακινήσεων στην Ευρώπη.

Στην Ολλανδία περίπου 35 ευρώ επενδύονται ετησίως από το κράτος για κάθε έναν πολίτη, πρόκειται για το υψηλότερο μερίδιο στην Ευρώπη, σύμφωνα με την Ομοσπονδία Ποδηλάτου (ECF). Δεύτερη έρχεται η Γερμανία σύμφωνα με το εθνικό σχέδιο για το ποδήλατο 2012-2020 η οποία επενδύσει από 8-18 ευρώ για κάθε άτομο.

Σύμφωνα με τις συστάσεις του ΟΗΕ, τουλάχιστον το 20% από το προϋπολογισμό των μετακινήσεων θα πρέπει να καταβληθεί στο ποδήλατο. Και ενώ γίνονται επενδύσεις σε διάφορες χώρες, κάποιες χώρες επιδοτούν. Για παράδειγμα, το Μόναχο θα επενδύσει 22 εκατομμύρια μέχρι το 2020 σε ηλεκτρικά ποδήλατο δύο τριών και τεσσάρων τροχών. Οι επιδοτήσεις ηλεκτρικών ποδηλάτων στο 25% δίνονται μόνο σε εταιρείες και αυτοαπασχολούμεους.

Να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχουν προγράμματα ασφάλισης για ποδήλατα μεταφοράς φορτίων.

Τι σημείωσε στο epixero.gr o Niccolò Panozzo ECF Διευθυντής Επικοινωνίας στον ECF

«Ο ECF European Cyclists' Federation (μη κερδοσκοπικός οργανισμός) με έδρα στις Βρυξέλλες συνεργάζεται με 60 εθνικούς οργανισμούς για να ενισχύσει το κλάδο του ποδηλάτου και τα οφέλη του. Με στόχο να λάβουν τη κατάλληλη χρηματοδότηση, ο ECF δημιούργησε το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ταμείων της ΕΕ (EU Funds Observatory). Το πρόγραμμα Horizon 2020, τα διάφορα Interreg programmes, Erasmus+, κ.α. υπήρξαν σύμμαχοι δίνοντας χρήμα σε όλη την Ευρώπη.

Με μία εκστρατεία 6 δισεκατομμυρίων, ο ECF προσπαθεί να αυξήσει τις επιδοτήσεις που χορηγούνται για το ποδήλατο. Εκτιμά ότι το ποδήλατο θα λάβει το 10% από τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις μεταφορές, καθώς συμμετέχει στο μερίδιο των καθημερινών διαδρομών 10%. Ήδη ο ECF επέτυχε στο να το διπλασιάσει από 650 εκατομμύρια στο 1,5 δισεκατομμύριο. Ο επόμενος στόχος είναι τα 3 δισεκατομμύρια και μετά τα 6 δισεκατομμύρια το 2034. Το επίπεδο αυτό θα ήταν επαρκές για να αναπτυχθεί ο κλάδος ποδηλάτου».

Γιατί οι άνθρωποι (δεν) κάνουν ποδήλατο

Σε μία από τις πόλεις φιλικές προς το ποδήλατο, στην Κοπενχάγη, το 55% των πολιτών δηλώνει ότι κάνει ποδήλατο καθώς είναι ο πιο σύντομος δρόμος και γιατί είναι ο πιο εύκολος τρόπος μετακίνησης, το 40% για λόγους υγείας, μόνο το 7% για περιβαλλοντικούς λόγους.

Η θέση της Interlife Ασφαλιστικής για το ποδήλατο

«Η καθημερινή μετακίνηση με ποδήλατο βελτιώνει την υγεία, βοηθά στη γενική ευεξία και καλή διάθεση ενώ, παράλληλα, συμβάλλει στον περιορισμό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των μηχανοκίνητων μέσων μεταφοράς. Επιπλέον, αποτελεί μια ευέλικτη λύση για τις μετακινήσεις εντός και εκτός πόλης.

Η INTERLIFE Ασφαλιστική δημιούργησε το SAFEBIKE ένα νέο Πρόγραμμα Ασφάλισης Ποδηλάτου, που καλύπτει τόσο τους ποδηλάτες, όσο και το ίδιο το ποδήλατο.

Απευθύνεται σε όλους όσους έχουν κάνει τρόπο ζωής τις μετακινήσεις με το ποδήλατο, τις εξορμήσεις στη φύση και την άθληση στο πλαίσιο της προσπάθειάς της για την πληρέστερη κάλυψη των αναγκών των πελατών της.

Με το πρόγραμμα Ασφάλισης Ποδηλάτου SAFEBIKE ασφαλίζονται, με ιδιαίτερα ανταγωνιστικά ασφάλιστρα, ποδήλατα πόλης ή mountain, μεταχειρισμένα ή μη, για ζημίες που θα προκληθούν σε τρίτους, για περιπτώσεις ολικής κλοπής, για ζημιές στο ίδιο το ποδήλατο, για ασφάλιση του ιδιοκτήτη του ποδηλάτου αλλά και για φροντίδα ατυχήματος, έτσι ώστε να απολαμβάνει κάθε ποδηλάτης χωρίς άγχος όλα τα προνόμια που παρέχει το αγαπημένο του μέσο.

Στο Πρόγραμμα ασφαλίζονται άτομα ηλικίας από 12 έως 65 ετών και υπάρχει η δυνατότητα ασφάλισης ποδηλάτων άνω των δύο τροχών καθώς και ηλεκτροκίνητων. Οι καλύψεις περιλαμβάνουν Αστική Ευθύνη προς τρίτους, Ολική Κλοπή, Ίδιες Ζημίες, Απώλεια Ζωής, Μόνιμη Ολική Ανικανότητα, Ιατροφαρμακευτική Περίθαλψη, Οδοντιατρικά και Οπτικά Έξοδα, Νοσοκομειακό Επίδομα και Άμεση Φροντίδα Ατυχήματος. Επιπλέον καλύπτεται και η Ολική Κλοπή του ποδηλάτου».

Άλλα ευρωπαϊκά παραδείγματα

Επενδύσεις 50 εκατομμυρίων σε ποδήλατο και περπάτημα

Η Φινλανδία στοχεύει σε μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2035. Η κεντρική κυβέρνηση της χώρας θα επενδύσει περί τα 50 εκατομμύρια ευρώ για το περπάτημα και στο ποδήλατο.