Η ζωή δεν είναι μια προδιαγεγραμμένη πορεία. Δοκίμασε ξανά και ξανά και ξανά

Οι περισσότεροι από εμάς περάσαμε από τη συγκεκριμένη διαδικασία. Μπορεί κάποιοι να το έκαναν τόσο παλιά που η σχολή που πέρασαν να έχει προλάβει να αλλάξει 15 ονόματα - ή ακόμη και να έχει κλείσει - αλλά αυτά που είδαμε, βιώσαμε και τελικά ακολουθήσαμε, αποτέλεσαν απόδειξη του ότι τίποτα δεν είναι σίγουρο. Και σίγουρα τίποτα δεν κρίθηκε πριν από μερικές ημέρες, όταν ανέβηκαν σε ένα «σύστημα» κάποιες «βάσεις».

Ίσως είναι μια πολυπαιγμένη λογική, που κάποιος μπορεί να δει και ως «χρύσωμα» κάποιου «χαπιού». Να υποστηρίξουμε, δηλαδή, έναν μαθητή που δεν πέρασε κάπου - ή που δεν πέρασε εκεί που ήθελε, για να του τονώσουμε την ψυχολογία και να του πούμε πως «έχει ο Θεός, δοκίμασε ξανά». Αν και δεν υπάρχει τίποτα κακό με αυτό, η δική μου λογική είναι λίγο διαφορετική και αναφέρεται στο ότι, ό,τι κι αν έκανες, δεν προδιαγράφει τίποτα (και, σίγουρα, δεν ξέρουμε τι και πόσα έχει ο Θεός).

Και επειδή ένα μέρος του κοινού που θα διαβάσει αυτό το άρθρο θα είναι μεγαλύτερης ηλικίας (και θα έχει παιδιά), αυτό το αναγνωστικό κοινό θα πρέπει να θυμηθεί πως η ζωή έχει πολλά (επαγγελματικά) μονοπάτια. Σίγουρα ένα πτυχίο μπορεί να σε βοηθήσει. Το «μπορεί», όμως, έχει ιδιαίτερη βαρύτητα και παίζει μεγάλο ρόλο. Μπορεί και να σε βοηθήσει. Μπορεί και να μην σε βοηθήσει. Μπορεί και να κάνεις, τελικά, κάτι τελείως διαφορετικό.

Κάπου εδώ, το θέμα συνδέεται και με την επιχειρηματικότητα. Το επιχειρείν είναι δύσκολο. Αυτό είναι άλλο ένα «χάπι» που δεν πρέπει να «χρυσώνουμε». Κανείς δεν λέει πως αν κάνεις μια startup, μια επιχείρηση, ο δρόμος προς την επιτυχία θα είναι στρωμένος με ροδοπέταλα, τα ταμεία θα γεμίζουν και όλα θα πηγαίνουν υπέροχα. Θα αντιμετωπίσεις πολλές δυσκολίες, μπορεί και να αποτύχεις παταγωδώς. Και να λες «τι ήθελα εγώ κι έμπλεξα με αυτά».

Αλλά η επιχειρηματικότητα δεν παύει να είναι μια διέξοδος. Πόσο μάλλον με τα διάφορα προγράμματα υποστήριξης που τρέχουν, ακόμη και χρηματοδοτικά. Με μια ιδέα, μια καλή ομάδα, υποστήριξη, καλή προετοιμασία και ένα καλό προϊόν, η επιχειρηματικότητα μπορεί να είναι ο δρόμος σου. Με πτυχίο ή χωρίς, είτε ήταν αυτό που σχεδίαζες είτε όχι, είτε γίνει σε κάτι που είχες στο μυαλό σου, είτε σε κάτι που προέκυψε. Ευκαιρίες υπάρχουν, «ακόμη» και στην Ελλάδα.

Και όχι μόνο αυτό, αλλά, για να το συνδέσουμε και με τα πτυχία, πολλά γνωστά ονόματα παράτησαν τις σπουδές τους για να ασχοληθούν με κάτι που είχαν στο μυαλό τους ή με κάτι που προέκυψε στην πορεία. Ο Arash Ferdowsi του Dropbox, ο Mark Zuckerberg του Facebook, ο Matt Mullenweg του Wordpress, o David Karp του Tumblr, ο Daniel Ek του Spotify, έχουν κάτι κοινό μεταξύ τους: είναι όλοι founders που, παρά το ότι παράτησαν τις σπουδές τους, τα κατάφεραν. Για την ακρίβεια, ο Karp δεν έβγαλε ούτε το λύκειο.

Και φυσικά, τα παραπάνω δεν σημαίνουν πως οι σπουδές δεν έχουν την σημασία τους. Ούτε πως, αν κάποιος πέτυχε στη σχολή που ήθελε, δεν θα τα καταφέρει. Ούτε - σε καμία περίπτωση - πως οι σπουδές δεν αξίζουν ή πως πρέπει κάποιος να τις παρατήσει. Μακάρι όλοι οι άνθρωποι να είχαν την ευκαιρία να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους σε κάτι που πραγματικά θέλουν να σπουδάσουν. Κι ας μην τα καταφέρουν, δεν χάθηκε ο κόσμος. Να μην περνάς, δηλαδή, από τον «ανταγωνισμό» του συστήματος που έχουμε σήμερα, που σου λέει πως το μέλλον και οι σπουδές σου βασίζονται σε κάποια... rankings. Η ευκαιρία έχει μεγάλη σημασία.

Αλλά και πάλι, όλα συνεισφέρουν με τον τρόπο τους στην ίδια λογική: τίποτα δεν κρίνεται από το αποτέλεσμα μιας εξέτασης. Τίποτα δεν κρίνεται από το αποτέλεσμα μιας προσπάθειας, τίποτα δεν κρίνεται από κάποια αποτυχία. Η ζωή προσφέρει ευκαιρίες, αρκεί να μην τις περιμένεις να σου χτυπήσουν την πόρτα, γιατί σπανίως θα το κάνουν. Χτύπα τους εσύ την δική τους. Η ζωή είναι τόσο μεγάλη που, αν θέλεις, θα σου φέρει αρκετές ευκαιρίες. Και ταυτόχρονα είναι τόσο μικρή που δεν υπάρχει χρόνος και λόγος να μένεις πίσω λόγω ενός στραβοπατήματος. Παίρνεις την γνώση που σου άφησε αυτό το στραβοπάτημα και προχωράς.

Άλλωστε, όπως έλεγε και ο Κοέλιο, «όταν θέλεις κάτι όλο το σύμπαν συνωμοτεί για να τα καταφέρεις». Αν όμως δεν το θέλεις και δεν το κυνηγήσεις, το σύμπαν θα συνεχίσει να περιστρέφεται στους αργόσχολους ρυθμούς του, αδιαφορώντας για την ύπαρξη σου. Και θυμήσου πως δεν μπορείς να προβλέψεις το μέλλον. Οπότε δοκίμασε ξανά. Και ξανά. Και ξανά. Και ξανά. Και ξανά.