Ο δημόσιος τομέας, η ποιότητα και η αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών δεν είναι έννοιες ασυμβίβαστες. Το υποστηρίζουν πολλοί. Υπάρχει κάτι που μπορεί να το αποδείξει; Μία περίπτωση είναι οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (ΠΕΚ). Για κάθε ευρώ ενίσχυσης που έλαβαν οι ΠΕΚ, «έφεραν πίσω» οκτώ. Από το 2011 οι ΠΕΚ είναι πλήρως αυτοχρηματοδοτούμενες. Και όμως έκλεισαν τον περασμένο χρόνο με σημαντικό πλεόνασμα, που τους επιτρέπει να αντιμετωπίσουν την περίοδο της λιτότητας. Πρόκειται για δύο στοιχεία, που δείχνουν πόσο επιτυχημένο είναι το πείραμα των ΠΕΚ. Σήμερα, ο απολογισμός τους είναι απόλυτα θετικός δείχνοντας ότι ευημερούν και οι... αριθμοί αλλά και η ποιότητα.
Ειδικότερα, οι ΠΕΚ ξεκίνησαν να λειτουργούν το 1985, όταν η Παγκρητική Ενωση Αμερικής, τιμώντας την παράδοση εθνικών προσφορών του απόδημου Ελληνισμού, αποφάσισε να διαθέσει τους ετήσιους τόκους ενός αρχικού κεφαλαίου -είχε σχηματισθεί από εθελοντικές εισφορές των μελών της- για την αρχική χρηματοδότηση της λειτουργίας ενός πανεπιστημιακού εκδοτικού οίκου κατά τα πρότυπα των αντίστοιχων οίκων του αγγλοσαξονικού κόσμου.
Με συμφωνία της Παγκρητικής Ενώσεως Αμερικής και του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Ερευνας (ΙΤΕ), οι ΠΕΚ λειτουργούν ως ανεξάρτητο, μη κερδοσκοπικό εκδοτικό ίδρυμα στο πλαίσιο του ITE, το οποίο τις στηρίζει από πλευράς υποδομής και λογιστικών υπηρεσιών. Και είναι εντυπωσιακό: για τη χρηματοδότηση της εκδοτικής τους δραστηριότητας οι ΠEK βασίζονταν έως πρόσφατα κατά το μέγιστο μέρος (περίπου 90%) στα έσοδα από τις πωλήσεις των βιβλίων τους. Το υπόλοιπο 10% ήταν η ετήσια οικονομική τους ενίσχυση από το Ιδρυμα Τεχνολογίας και Ερευνας και την Παγκρητική Ενωση Αμερικής. Από το 2011, μάλιστα, οι ΠΕΚ είναι σχεδόν κατά 100% αυτοχρηματοδοτούμενες, καθώς έχουν μόνο τη συμβολική (της τάξεως του 0,14% των ετήσιων εσόδων τους) επιχορήγηση της Παγκρητικής Ενωσης Αμερικής.
Οι άνθρωποι των ΠΕΚ χαρακτηρίζουν την προσπάθεια «πείραμα», και δικαιολογούν τον χαρακτηρισμό με τρία βασικά επιχειρήματα: Για πρώτη φορά επιχειρήθηκε η μεταφορά ενός καταξιωμένου θεσμού του αγγλοσαξονικού κόσμου στην Ελλάδα. Και, μάλιστα, στην Κρήτη, δηλαδή μία περιφέρεια που μοιάζει με «εκδοτική έρημο». Τρίτο επιχείρημα είναι ότι η οικονομική υποστήριξη του πειράματος δεν βασίστηκε σε κληροδοτήματα ούτε φυσικά σε μία γλώσσα παγκόσμιας εμβέλειας. Σε αυτά τα 28 χρόνια, οι ΠΕΚ έχουν διαθέσει μέσω των βιβλιοπωλείων τους περίπου 1.430.000 αντίτυπα βιβλίων, ενώ, με βάση τα στοιχεία της τελευταίας τριετίας, περίπου 60.000 αντίτυπα βιβλίων των ΠΕΚ διανέμονται σε φοιτητές κάθε χρόνο. Συνολικά, από το 1985 (την πρώτη χρονιά εκδόθηκαν 4 τίτλοι) έως και το 2011 εκδόθηκαν 445 τίτλοι και σήμερα κυκλοφορούν 408 (170 τίτλοι θετικών επιστημών, 188 ανθρωπιστικών επιστημών και 50 διάφοροι τίτλοι όπως μουσικές εκδόσεις, λευκώματα και πρακτικά συνεδρίων). Το σύνολο των εσόδων των ΠΕΚ από τις πωλήσεις προσεγγίζουν τα 23 εκατ. ευρώ. Τα έσοδα του 2011 ήταν 2,2 εκατ. ευρώ και τα έξοδα 1,7 εκατ. ευρώ, με αποτέλεσμα οι ΠΕΚ να κλείσουν το 2011 με πλεόνασμα 0,5 εκατ. ευρώ.
Κόντρα στις αντιλήψεις
«Αν το "πείραμα" των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης έχει κάποιο γενικότερο ενδιαφέρον, είναι, πιστεύω, γιατί πάει ενάντια σε μερικές πολύ διαδεδομένες αντιλήψεις μας» ανέφερε, μιλώντας στην «Κ», ο διευθυντής των ΠΕΚ κ. Στέφανος Τραχανάς. Και αυτό διότι, σύμφωνα με τον ίδιο αποδεικνύει ότι «δημόσιο και ποιότητα, όπως και δημόσιο και αποτελεσματικότητα, δεν είναι ασυμβίβαστα. Είναι δυνατόν να υπάρχουν κοινωφελείς οργανισμοί που μπορούν να συνδυάζουν τον κοινωνικό χαρακτήρα των σκοπών τους με την αποτελεσματικότητα και την υψηλή ποιότητα». Επίσης, όπως λέει ο κ. Τραχανάς «οι ΠΕΚ απέδειξαν ότι ένας κοινωφελής οργανισμός δεν είναι αναγκαστικά κρατικοδίαιτος. Μπορεί να βασίζει τη λειτουργία του στην κοινωνία των πολιτών προς την οποία απευθύνεται το έργο του». Και καταλήγει: «Το οικονομικό κίνητρο δεν είναι το μόνο που κάνει τους ανθρώπους να εργάζονται παραγωγικά. Είναι επίσης η χαρά από μια δημιουργική εργασία με κοινωνικό περιεχόμενο και ομαδικό χαρακτήρα».
Διαβάστε εδώ το άρθρο του Απόστολου Λάκασα, στο kathimerini.gr.
Σχόλια