Η ευφυής υγεία και ο κύκλος των αναδυόμενων τεχνολογιών

Παίρνοντας το παράδειγμα των νοσοκομείων, θα πρέπει να εξαλειφθούν διαδικασίες και δράσεις που δεν προσφέρουν καμία αξία, όπως για παράδειγμα η μη περαιτέρω χρήση δεδομένων φαρμακευτικής αγωγής ασθενών που περιμένουν σε ένα σκληρό δίσκο ανενεργά, όπως διατείνονται οι ειδικοί (βλ. Phillips). Χρειάζεται να υπάρξει εκπαίδευση των ειδικών στον τομέα της υγείας, από τους γιατρούς, τις νοσοκόμες και τους νοσοκόμους μέχρι και τους παροχους φροντίδας.

Οι γιατροί πρέπει πλέον να έχουν Digital και ICT Skills. Χρησιμοποιώντας Lean (λιτές) αρχές, όλα τα μέλη ενός οργανισμού, από τους κλινικούς γιατρούς μέχρι τις επιχειρήσεις και το διοικητικό προσωπικό, προσπαθούν συνεχώς να εντοπίζουν περιοχές απώλειας αξίας και να εξαλείφουν οτιδήποτε δεν προσθέτει αξία στους ασθενείς. Τα παραπάνω συνθέτουν την έννοια του Lean Healthcare system.

Ο μετασχηματισμός προς μια έξυπνη ιατρική/ευφυή υγεία χρειάζεται, πέρα από τον μετασχηματισμό της φιλοσοφίας, κυρίως ένα ψηφιακό μετασχηματισμό και ειδικότερα την αξιοποίηση «enabling technologies», όπως τα συστήματα αποθήκευσης και υπολογιστικής στο νέφος (cloud computing), συστήματα ανάλυσης, αποθήκευσης και μεταφοράς μεγάλων δεδομένων, cyber security systems, Blockchain technologies, AI, Deep learning, Robotics, IoT και άλλα. Ο νέος όρος που θα επικρατήσει τα επόμενα χρόνια είναι ο «Internet of Medical Things - IoMT».

To Digital και Smart healthcare είναι ένα business logic υποστηριζόμενο από νέες τεχνολογίες που μπορούν να ξεκλειδώσουν την αξία που βρίσκεται κλεισμένη σε αναποτελεσματικές δραστηριότητες και καταστάσεις, εξαλείφοντάς τες.

Επενδύσεις σε νέα οριζόντια εργαλεία, σε νέες τεχνολογίες, ενίσχυση του public procurement for innovation και του pre-commercial procurement για την απορρόφηση τεχνολογικών καινοτόμων λύσεων από καινοτόμες εταιρίες και startups που δύναται να δώσουν αυτές τις λύσεις σε public procurers, δημόσιους και άλλους φορείς που ζητάνε τεχνολογίες, μπορούν αργά αλλά σταθερά να οδηγήσουν στην αύξηση της υπεραξίας από τις έξυπνες τεχνολογίες στον χώρο της υγείας.

Τα παραδείγματα μεγάλων εταιριών και σε ποιες κατευθύνσεις κινούνται αυτές

Τεχνολογικές εταιρίες κολοσσοί που έχουν αναγνωρίσει την αξία του smart health, όπως οι Amazon, Google, Apple και Phillips, έχουν εστιάσει σε διαφορετικά σημεία, ανάλογα με τις δυνάμεις τους. Η Amazon, για παράδειγμα, θέλει να εκμοντερνίσει τον τομέα τον συνταγογραφήσεων στα φάρμακα, δείχνοντας την αξία που μπορεί να έχει κάτι τέτοιο καθώς και τον θόρυβο και το χάσιμο αξίας και χρόνου που προφανώς υπάρχει έως τώρα.

Εταιρίες όπως η Apple και η Samsung εστιάζουν σε smart wearables και άλλες φορέσιμες τεχνολογίες αισθητήρων. Οι εφαρμογές που ετοιμάζουν και αυτές - που θα μπορούσαν να αναπτύξουν και ελληνικές startups - έχουν ως στόχο να γίνουν οι ψηφιακοί managers της υγείας μας και οι ψηφιακοί εκπαιδευτές μας.

Άλλες τεχνολογίες έξυπνων συστημάτων IoT και ΑΙ θα μπορούν να μας υπενθυμίζουν την ανάγκη λήψης των φαρμάκων μας. Η φαρμακευτική και η ιατρική ακριβείας θα χαρτογραφεί τον οργανισμό μας, το DNA και τις πρωτεινικές εκφάσεις του και, μετά τον εξειδικευμένο έλεγχο του προβλήματος μας, θα μπορούμε να λάβουμε φαρμακευτική αγωγή προσαρμοσμένη στο DNA μας.

Η Phillips αναπτύσσει λύσεις στη ραδιολογία και στην χρήση τεχνητής νοημοσύνης που πλέον καθίστανται καλύτερες ίσως ακόμα και από κάποιον ακτινολόγο/διαγνώστη. Οι τεχνολογίες της βαθιάς υπολογιστής μάθησης του μηχανικής όρασης και της τεχνητής νοημοσύνης μπορούν εν γένει να αναλύσουν εκατοντάδες φωτογραφίες και ιατρικές απεικονίσεις και να ανιχνεύσουν, για παράδειγμα, κυτταρικές ανωμαλίες, ίσως καλύτερα από κάθε άλλον. Στην ανίχνευση παθήσεων από δείγματα ιστών, αυτή η τεχνολογία μένει να ρυθμιστεί περαιτέρω.

ΕΙΤ Health & H2020

Η Ευρωπαϊκή επιτροπή έρχεται να εκσυγχρονίσει τον τομέα της υγείας με τις πρωτοβουλίες της, όπως το EIT Health, και μέσα από τα προγράμματα χρηματοδότησης της έρευνας στον τομέα της έξυπνης υγείας όπως αυτά του Ορίζοντα 2020. Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης αποτελεί τον κόμβο-hub του EIT Health στην Ελλάδα.

Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας (EIT), με χρηματοδότηση 2,35 δισ. ευρώ από το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020, αποτελεί την πρώτη ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την ολοκλήρωση του «Τριγώνου της Γνώσης» (εκπαίδευση, έρευνα, επιχειρηματικότητα) μέσω των «Κοινοτήτων Γνώσης και Καινοτομίας» (Knowledge Innovation Clusters, KICs). Αναπτύσσει δράσεις για:

• εκπαίδευση σπουδαστών, φοιτητών και ερευνητών σε θέματα επιχειρηματικότητας (μεταπτυχιακές, διδακτορικές σπουδές και προγράμματα επιχειρηματικής κατάρτισης),
• ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων, υπηρεσιών και επιχειρηματικών μοντέλων,
• δημιουργία και ανάπτυξη επιχειρήσεων (startup incubation, μεταφορά τεχνολογίας, σύνδεση έρευνας και παραγωγής, βραβεία, επιταχυντές).

Έτσι το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης γνωρίζει το μεγαλύτερο μέρος των καινοτόμων επιχειρήσεων στον τομέα της έξυπνης υγείας στην Ελλάδα, τις καινοτόμες ΜμΕ και τις startups του κλάδου, κυρίως του digital Health και του eHealth, καθώς έχει στηρίξει ένα μεγάλο αριθμό αυτών να συμμετάσχουν στα προγράμματα του EIT Health αλλά και σε αυτά του Ορίζοντα 2020.

Πέρα από την υποστήριξη των startup και scaleup, το ΕΚΤ, μέσα από το ΕΙΤ Health αλλά και σαν Digital Innovation HUB, εκπαιδεύει τα μελλοντικά στελέχη των εταιριών και φορέων υγείας πάνω σε έξυπνα συστήματα, επιχειρηματικότητα, διαχείριση καινοτομίας και άλλα είτε απευθείας είτε στέλνοντας τους σπουδαστές των κλάδων υγείας στα bootcamps και training campuses EIT Health.

Πληροφορίες Μέγας Γεώργιος, megas@ekt.gr EIT Health Coordinator for Greece, ICT and FET NCP for H2020.

Οι τεχνολογίες του μέλλοντος γύρω από την έξυπνη υγεία

Το Ινστιτούτο Gartner, εκτός από το κλασσικό γράφημα των αναδυόμενων τεχνολογιών, δημιούργησε το 2018 το γράφημα για τις αναδυόμενες τεχνολογίες στον τομέα της υγείας. Σε αυτό, αναλύεται ο κύκλος ζωής των αναδυόμενων τεχνολογιών σε πέντε φάσεις, ξεκινώντας από τη στιγμή που εμφανίζεται μια τεχνολογία (technology trigger) μέχρι να φτάσει στο επόμενο στάδιο, αυτό στο οποίο έχει τη μέγιστη προβολή και τις μέγιστες προσδοκίες (Peak of Inflated Expectations). Οι προσδοκίες για τις τεχνολογίες που βρίσκονται στο σημείο αυτό είναι πολύ μεγάλες αλλά μόνο λίγες θα φτάσουν σχετικά άμεσα στην εμπορική αξιοποίηση (Plateau of Productivity).

Με ανοδική πορεία:

• Ψηφιακή ανάλυση ομιλίας για κλινικές διαγνωστικές εξετάσεις
• Υγεία ακριβείας
• Ερμηνεία διαγνωστικής απεικόνισης υποστηριζόμενη από τεχνητή νοημοσύνη
• Κέντρο εκκαθάρισης και εμπλουτισμού δεδομένων υγείας
• Ιατρική ακρίβειας
• Αυτοματοποιημένα βοηθήματα απόφασης ασθενούς
• Blockchain στην Υγειονομική περίθαλψη
• Τρισδιάστατα βιογραφικά όργανα για μεταμοσχεύσεις
• Συστήματα επιτήρησης κρίσιμων συνθηκών
• AI για τους φορείς παροχής υγειονομικής περίθαλψης

Στην κορυφή των προσδοκιών για το μέλλον:

• Αλγοριθμική Ιατρική
• Εκτίμηση κόστους υγειονομικής περίθαλψης σε πραγματικό χρόνο
• Αναλύσεις διαχείρισης της απόδοσης που βασίζεται μόνο στην παραγωγή αξίας
• Ρομπιτικοί Σύμβουλοι Υγείας / Σύμβουλοι Υγείας Τεχνητής Νοημοσύνης
• IoT: Νοσοκομεία/ Συνδεδεμένα νοσοκομεία
• ανάλυση πεποιθήσεων καταναλωτών υγειονομικής περίθαλψης και προϊόντων
• Βρεφονηπιακοί βοηθοί-Ρομπότ
• Τυπωμένα Χειρουργικά Εμφυτεύματα 3D
• Γενετική Ιατρική

Μειώνονται οι υψηλές προσδοκίες:

• Υγειονομική περίθαλψη, το ERP που έχει σχεδιαστεί στο νέφος
• Διαχείριση Συναίνεσης ιατρικών απορρήτων
• Κέντρο εντολών για το σύστημα υγείας σε πραγματικό χρόνο
• Λύσεις διαχείρισης της υγείας του πληθυσμού
• Υγεία CRM
• Εκτυπωμένος ανθρώπινος ιστό
• Βελτίωση τεκμηρίωσης ιατρού σε πραγματικό χρόνο
• Διακίνηση ασθενών και διαχείριση χωρητικότητας νοσοκομείων
• Ανατομικά μοντέλα με 3D εκτύπωση
• Επιχειρησιακά Συστήματα EHR (Μη-Σ.)
• OpenNotes

Τεχνολογίες που ανέρχονται προς την εμπορικής αξιοποίηση:

• Accountable Care Organization – Ομάδες γιατρών, νοσοκομείων και άλλων ιατρικών παρόχων, που συνεργάζονται εθελοντικά ώστε να συντονίσουν υψηλής ποιότητας φροντίδα στους ασθενείς που εξυπηρετούν
• Computer-Assisted Coding (Hospital)

Είσοδος στο πλατό της παραγωγικότητας:

• Συστήματα παρακολούθησης της θέσης όλων τον εμπλεκόμενων μερών σε περιβάλλοντα υγείας ( εξοπλισμός, προσωπικό, ασθενείς κ.α.)