Δημογραφικό: Μεγάλη πρόκληση για την οικονομία η συνεχής γήρανση του πληθυσμού

Πριν όμως φτάσουμε να ανησυχούμε για την αναλογία συνταξιούχων - εργαζομένων, θα έχουν φανεί άλλα ανησυχητικά στοιχεία. Οι εργαζόμενοι στις επιχειρήσεις «γερνάνε» με μεγάλη ταχύτητα καθώς παραμένουν για περισσότερα χρόνια «ενεργοί» (λόγω και της αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης αλλά και της αλλαγής στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων που καθιστά ασύμφορη την πρόωρη συνταξιοδότηση), ενώ «νέο αίμα» δεν μπαίνει με τον ίδιο ρυθμό. Τα νήπια που θα μένουν εκτός παιδικών σταθμών θα γίνονται ολοένα και λιγότερα τα επόμενα χρόνια, καθώς θα εξακολουθήσει να μειώνεται με δραματικούς ρυθμούς ο αριθμός των γεννήσεων. Δραματική θα είναι η μείωση των ατόμων ηλικίας 20-44 ετών, ηλικιακής ομάδας η οποία έχει πληγεί και από το «brain drain».

Θετική η συσχέτιση του δείκτη γεννήσεων και οικονομικής ανάπτυξης

Η γήρανση του πληθυσμού είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία μεσοπρόθεσμα. Όλες οι έρευνες δείχνουν πως από το 1951 μέχρι το 2011 ο πληθυσμός της Ελλάδας αυξήθηκε από τα 7,6 εκατομμύρια στα 11,1 εκατομμύρια κατοίκους, ωστόσο από το 2011 έως και σήμερα ο πληθυσμός της χώρας μειώνεται. Στα τελευταία 65 χρόνια ο πληθυσμός της αυξήθηκε κατά 46%, αλλά στο ίδιο διάστημα ο πληθυσμός των μόνιμων κατοίκων της ηλικίας άνω των 65 ετών τετραπλασιάστηκε, ενώ ο πληθυσμός των ηλικίας άνω των 85 δεκαπλασιάστηκε. Το 1961 μόλις το 8,3% του πληθυσμού ήταν ηλικίας άνω των 65, ενώ το 26,2% ήταν ηλικίας κάτω των 14. Το 2014 η σύνθεση του πληθυσμού είναι εντελώς διαφορετική: Το 20,5% είναι άνω των 65, και μόλις το 14,7% είναι κάτω των 14. Η διάμεσος ηλικία (δηλαδή η ηλικία του ατόμου οι γηραιότεροι του οποίου είναι ίσοι σε αριθμό με τους νεότερους) ήταν 26 έτη το 1951, και είναι 44 σήμερα.

Σε πρόσφατη έρευνα της η διαΝΕΟσις μελέτησε το δημογραφικό πρόβλημα της Ελλάδας, κάνοντας μια σειρά από προβολές της εξέλιξης του πληθυσμού της μέχρι το 2050. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξε πως τα τελευταία πέντε χρόνια, οι νέοι κάτοικοι που γεννιούνται στην χώρα μας ή μεταναστεύουν σε αυτή από άλλες χώρες είναι λιγότεροι από τους κατοίκους που πεθαίνουν και από αυτούς που μεταναστεύουν σε άλλες χώρες. 

Ταυτόχρονα, ο πληθυσμός της χώρας εξακολουθεί να γερνάει, κάτι που έχει επιπτώσεις στην οικονομία της, το παραγωγικό δυναμικό, στο ασφαλιστικό σύστημα και στην κοινωνική συνοχή. Σύμφωνα με όλα τα σενάρια που διατυπώνονται από  την έρευνα, ο πληθυσμός της Ελλάδας στο μέλλον θα μειωθεί σημαντικά. Το 2050, ο πληθυσμός της χώρας υπολογίζεται ανάμεσα στα 10 εκατομμύρια (σύμφωνα με ένα από τα πιο αισιόδοξα σενάρια) και τα 8,3 εκατομμύρια (σύμφωνα με ένα πιο απαισιόδοξο σενάριο). Η ελάττωση του πληθυσμού θα κυμανθεί από περίπου 800 χιλιάδες μέχρι 2,5 εκατομμύρια άτομα.

Αύξηση του δείκτη γονιμότητας σημαίνει αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ

Μια μείωση του ρυθμού γονιμότητας και η αύξηση του πληθυσμού άνω των 60 ετών κατά 10%, μειώνει τον ρυθμό αύξησης του κατά κεφαλήν ΑΕΠ κατά 5,5%, όπως προκύπτει από έκθεση για την επίδραση της γήρανσης του πληθυσμού στην οικονομική ανάπτυξη, το εργασιακό δυναμικό και την παραγωγικότητα. Αντίθετα, υπολογίστηκε ότι για κάθε αύξηση του δείκτη γονιμότητας κατά μία ποσοστιαία μονάδα, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ θα αυξάνεται κατά 2% περίπου. Η έκθεση, η οποία διενεργήθηκε από την εταιρεία μελετών και αναλύσεων PricewaterhouseCoopers για λογαριασμό του μη κερδοσκοπικού οργανισμού HOPEgenesis, έρχεται να καταδείξει με τα πιο μελανά χρώματα τον αντίκτυπο της υπογεννητικότητας στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας μετά το «καμπανάκι» του ΔΝΤ για επιδείνωση του δημογραφικού προβλήματος και τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για μείωση των γεννήσεων και αύξηση των θανάτων στη χώρα μας. Βάσει των ευρημάτων της μελέτης,το σταθερό και θετικό δημογραφικό αποτελεί προτεραιότητα για τους ξένους επενδυτές, προκειμένου να προχωρήσουν σε μια μακροχρόνια επένδυση.

Πηγές

• Κουκάκης, Θ. (2017) ΔΝΤ: Το δημογραφικό πρόβλημα η αχίλλειος πτέρνα του ελληνικού χρέους
• Παπαθανασίου, Α.(2018) Ωρολογιακή βόμβα η συνεχής γήρανση του ελληνικού πληθυσμού
• Σακκέτου, Ελευθ. (2018) Αχίλλειος πτέρνα της ανάπτυξης το δημογραφικό, Freesunday. 468, 14/10/2018
• Σπαγαδώρου, Ν. (2018) Η υπογεννητικότητα (έτοιμη να εκραγεί), η αιμορραγία της μετανάστευσης και κάπου στο βάθος η ανάπτυξη
• Tsakalidis, Κ. (2018) Η υπογεννητικότητα «ψαλιδίζει» την ανάπτυξη