Γιατί χρειαζόμαστε έξυπνες πόλεις;

Πάνω από το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού κατοικεί σε αστικές περιοχές, καθιστώντας δύσκολη την υποστήριξη τέτοιων πυκνών περιοχών με την υπάρχουσα αρχιτεκτονική και πόρους. Πλησιάζουμε στο σημείο που έχουμε ανάγκη τις έξυπνες πόλεις, αντί να τις αποκαλούμε πολυτέλεια. Χρειαζόμαστε καλύτερους τρόπους για να διαχειριστούμε την ενέργεια, τη μετακίνηση και τη μεταφορά δεδομένων.

Δεν υπάρχει λύση ενιαίου μεγέθους για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που θα αντιμετωπίσουν οι αναπτυσσόμενες πόλεις. Θα είναι ένα είδος διαδικασίας a-la-carte με κάθε πόλη να έχει διαφορετικές ανάγκες και μοναδικά μέσα για να καλύψει τις απαιτήσεις.

Ορισμένες πόλεις με συμφόρηση, όπως πολλές μεγαλουπόλεις στην Ευρώπη, δεν είναι κατασκευασμένες με τρόπο για να χειρίζονται περισσότερα οχήματα στο δρόμο, πράγμα που σημαίνει ότι πρόκειται για επείγουσα προτεραιότητα. Η απάντηση δεν είναι σαφής αν αυτό θα σημαίνει λιγότερα αυτοκίνητα και περισσότερες δημόσιες συγκοινωνίες, διαφορετικά μοτίβα μετακίνησης κ.λπ., αλλά θα πρέπει να βρίσκεται κοντά στην κορυφή της ημερήσιας διάταξης.

Όπως και άλλες περιπτώσεις πολεοδομικού σχεδιασμού, δεν είναι τόσο απλό όσο η κατασκευή έξυπνων κτιρίων και η προσθήκη περισσότερων ηλιακών συλλεκτών που αναμεταδίδουν στατιστικά στοιχεία στην πόλη. Οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι θα πρέπει να διαχειριστούν τα κόστη (τα οποία θα μπορούσαν στην πραγματικότητα να είναι λιγότερα από όσα νομίζουμε), το πώς θα αντικατασταθούν οι παλιές υποδομές αλλά και πως θα εκπαιδευθούν οι πολίτες να ενταχθούν σε αυτές τις αλλαγές.

Και όμως αξίζει! 

Για αυτό η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει χρηματοδότηση για τις έξυπνες πόλεις με στοχευμένα προγράμματα.

Horizon 2020 - Προϋπολογισμός €87 δις

Συγκεκριμένα, οι συνεισφορές του μέσου περιλαμβάνουν τα εξής:

• Ασφαλής, καθαρή και αποδοτική ενέργεια με προτεινόμενο προϋπολογισμό 6,5 δις €
• Έξυπνες, πράσινες και ολοκληρωμένες μεταφορές με προτεινόμενο προϋπολογισμό 7,7 δις € 
• Δράση για το Κλίμα, αποδοτική χρήση των πόρων και των πρώτων υλών με προτεινόμενο προϋπολογισμό 3,6 δις €

COSME - Προϋπολογισμός €2.5 εκατ

Το πρόγραμμα στοχεύει σε ενέργειες βελτίωσης και ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας και της βιωσιμότητας των επιχειρήσεων της ΕΕ, ιδίως των ΜΜΕ. Το πρόγραμμα αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να υποστηρίξει την ανάπτυξη δεξιοτήτων στις επιχειρήσεις για τη λειτουργία μιας έξυπνης πόλης.

CEF (Connecting Europe Facility)

1. Επιχορηγήσεις σε έργα δημόσιου ενδιαφέροντος στον τομέα των μεταφορών, της ενέργειας και των ΤΠΕ σε διευρωπαϊκό επίπεδο.
2. Μετοχικά κεφάλαια, δάνεια ή / και εγγυήσεις που διευκολύνουν τον επιμερισμό του κινδύνου, συμπεριλαμβανομένου του μηχανισμού ενίσχυσης των ομολόγων έργων.

Χρηματοοικονομικά μέσα 2014-2020

Στοχεύοντας σε έργα με πιθανή οικονομική βιωσιμότητα, τα χρηματοπιστωτικά μέσα παρέχουν στήριξη για επενδύσεις μέσω δανείων, εγγυήσεων, ιδίων κεφαλαίων και άλλων μηχανισμών επιμερισμού του ρίσκου, ενδεχομένως σε συνδυασμό με επιδοτήσεις επιτοκίου ή επιδοτήσεις κόστους εγγυήσεων στο πλαίσιο της ίδιας δράσης.

ELENA: Ενίσχυση της τοπικής αυτοδιοίκησης για υλοποίηση έργων αειφορίας

Το Μάιο του 2017, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) δημιούργησαν το μηχανισμό τεχνικής βοήθειας ELENA (European Local Energy Assistance) Το ELENA παρέχει επιχορηγήσεις για τη στήριξη της προετοιμασίας επενδυτικών προγραμμάτων μεγάλης κλίμακας στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης, των κατανεμημένων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των βιώσιμων αστικών μεταφορών. Η νέα συμφωνία αφορά προϋπολογισμό 30€ εκατ., εκ των οποίων 20€ εκατ. θα στηρίξουν την προετοιμασία έργων ενεργειακής απόδοσης και κατανεμημένων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ενώ 10€ εκ θα διατεθούν για έργα βιώσιμης αστικής μεταφοράς και κινητικότητας

Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, άλλωστε, δημιουργήθηκε μια πλατφόρμα, προκειμένου να βοηθήσει και να προωθήσει λύσεις για έξυπνες πόλεις. Το EIP-SCC Marketplace διαδραματίζει ξεχωριστό και νέο ρόλο σε σύγκριση με άλλες πλατφόρμες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η δέσμευση των πόλεων, της βιομηχανίας και των χρηματοδοτών σε δραστηριότητες αντιστοίχισης συμφερόντων που οδηγούν στον σχεδιασμό και την παράδοση των έργων είναι ο στόχος της ομάδας του Marketplace. Οι λύσεις οικοδόμησης και η διευκόλυνση είναι τα δύο βασικά καθήκοντα του Marketplace που συμβάλλουν στην επίτευξη επενδύσεων.

Το EIP-SCC στοχεύει σε μια κρίσιμη μάζα 300 έξυπνων πόλεων μέχρι τα τέλη του 2019, σύμφωνα με την Andreea Strachinescu, επικεφαλής της μονάδας για νέες ενεργειακές τεχνολογίες, καινοτομία και καθαρό άνθρακα στη Γενική Διεύθυνση Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με το Energy Post. «Η ζωή σε μια έξυπνη πόλη στοχεύει ουσιαστικά στην ευημερία», λέει σε συνέντευξη η Andreea Strachinescu, «Όλες οι τεχνολογίες και οι υπηρεσίες που εμπλέκονται σε έξυπνες πόλεις πρέπει να στοχεύουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και φυσικά αυτό μπορεί να συνδεθεί με πολλά διαφορετικά στοιχεία. Αυτή τη στιγμή, το πιο σημαντικό ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί είναι η ποιότητα του αέρα - και αυτό είναι κάτι που ο έξυπνος πολεοδομικός σχεδιασμός, για τις μεταφορές, την ενέργεια και τους χώρους πρασίνου, μπορεί να κάνει πολλά για να το αντιμετωπίσει», λέει.

Αρκετές οι έξυπνες πόλεις στον κόσμο. Σύμφωνα με το δείκτη IESE Cities in Motion έχουν υπολογιστεί οι βαθμολογίες απόδοσης για 165 πόλεις σε 80 χώρες βάσει μιας εξαντλητικής στήλης οικονομικών και κοινωνικών δεικτών.

IESE Cities in Motion Index 2018

1. New York (+0) Last year's rank: 1
2. London (+0) Last year's rank:  2
3. Paris (+0) Last year's rank:  3
4. Tokyo (+4) Last year's rank:  8
5. Reykjavik NEW
6. Singapore (+16) Last year's rank: 22
7. Seoul (+0) Last year's rank: 7
8. Toronto (+3) Last year's rank: 11
9. Hong Kong (+33) Last year's rank: 42
10. Amsterdam (+0) Last year's rank: 10
11. Berlin (-2) Last year's rank: 9
12. Melbourne (-2) Last year's rank: 12
13. Copenhagen (+14) Last year's rank: 27
14. Chicago (-2) Last year's rank: 12
15. Sydney (+1) Last year's rank: 16
16. Stockholm (+9) Last year's rank: 25
17. Los Angeles (+1) Last year's rank: 18
18. Wellington NEW
19. Vienna (-4) Last year's rank: 15
20. Washington (-14) Last year's rank: 6
21. Boston (-17) Last year's rank: 4
22. Helsinki (-7) Last year's rank: 29
23. Oslo (+3) Last year's rank: 26
24. Zurich (-11) Last year's rank: 13
25. Madrid (+3) Last year's rank: 28
26. Barcelona (+9) Last year's rank: 35
27. San Francisco (-22) Last year's rank: 5
28. Auckland (+16) Last year's rank: 44
29. Bern NEW
30. Dublin (+3) Last year's rank: 33
31. Hamburg (+3) Last year's rank: 34
32. Geneva (+15) Last year's rank: 17
33. Gothenburg NEW
34. Basel (+13) Last year's rank: 47
35. Ottawa (-11) Last year's rank: 24
36. Vancouver (-15) Last year's rank: 21
37. Munich (-18) Last year's rank: 19
38. Montreal (-7) Last year's rank: 31
39. Houston (-7) Last year's rank: 32
40. Prague (+3) Last year's rank: 41
41. Dallas (-18) Last year's rank: 23
42. Frankfurt (-6) Last year's rank: 36
43. Rotterdam NEW
44. Lyon (+6) Last year's rank: 50
45. Milan (-7) Last year's rank: 38
46. Philadelphia (-16) Last year's rank: 30
47. San Diego NEW
48. Brussels (-8) Last year's rank: 40
49. Riga NEW
50. Tallinn NEW

Η Ελλάδα λείπει από αυτή τη λίστα. Ωστόσο, δείχνει να ανταποκρίνεται στα σήματα των καιρών, με πολύ αργούς ρυθμούς όμως. Τα Τρίκαλα, το Ηράκλειο αλλά και άλλες ελληνικές πόλεις μπαίνουν δυναμικά στη δημιουργία υποδομών για έξυπνη διαχείριση δεδομένων προς όφελος των κατοίκων τους.

Δεν είναι αδύνατο να αποκτήσουμε τη θέση μας στον κόσμο των έξυπνων πόλεων, και αυτό συμβαίνει ήδη. Χρειάζεται όμως να επιταχύνουμε. Δυνατότητες σίγουρα υπάρχουν.

Το αύριο έρχεται γρήγορα και αυτό είναι ένα στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί προκειμένου να εξασφαλίσουμε τη βιωσιμότητα σε βελτιωμένα αστικά περιβάλλοντα.