Πώς μπορεί μία επιχείρηση να χτίσει την "Κουλτούρα Καινοτομίας"

Οι σύγχρονες επιχειρήσεις έχουν συνειδητοποιήσει πλέον ότι η καινοτομία αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για να παραμείνουν ανταγωνιστικές. Ωστόσο υπάρχουν πολλά παραδείγματα εταιρειών που ενώ πραγματοποιούν σημαντικές επενδύσεις σε προγράμματα ενίσχυσης της καινοτομίας, δεν πετυχαίνουν τελικά τα επιθυμητά αποτελέσματα.   

Ένας από τους σημαντικότερους λόγους για την αποτυχία των σχετικών προγραμμάτων αποτελεί η έλλειψη της λεγόμενης ‘κουλτούρας καινοτομίας’. Η διαδικασία μετασχηματισμού προς αυτή την νέα κουλτούρα προϋποθέτει σημαντική επένδυση καθώς απαιτεί δραστική αλλαγή στον τρόπο σκέψης τόσο των εργαζομένων όσο και της διοίκησης. Απαραίτητα συστατικά για την διαμόρφωση αυτής της κουλτούρας είναι τα ακόλουθα:

Πλαίσιο πειραματισμού

Το επίπεδο καινοτομίας της επιχείρησης εξαρτάται από την ετοιμότητα και διαθεσιμότητα των εργαζομένων να εξερευνήσουν νέες ιδέες, να πειραματιστούν με πρωτότυπα, να αξιολογήσουν ευκαιρίες για νέες υπηρεσίες, προϊόντα και επιχειρηματικά σενάρια. Εξαρτάται από τον βαθμό στον οποίο η διοίκηση υποστηρίζει την στρατηγική ‘πειραματισμού και εξερεύνησης’: διοίκηση και εργαζόμενοι πρέπει να υιοθετήσουν μία νέα αντίληψη περί πειραματισμού, ανάληψης κινδύνου και αποτυχίας.

Η αποτυχία στα πλαίσια προγραμμάτων καινοτομίας είναι αποδεκτή, και αποτελεί μέρος της όλης διαδικασίας αφού μπορεί να ανατροφοδοτήσει στην επιχείρηση και τους εργαζομένους σημαντικά δεδομένα (Insights, αποτελέσματα, μετρήσεις για την ιδέα ή/και την διαδικασία). Ακολουθώντας πρακτικές όπως ‘rapid prototyping’ και ‘fail fast’, οι ιδέες τίθενται γρήγορα υπό δοκιμή με σκοπό την λήψη βέλτιστων αποφάσεων το συντομότερο δυνατό και με το ελάχιστο κόστος. Για παράδειγμα κατά την φάση ανάπτυξης ενός πρωτοτύπου μπορεί να αποδειχτεί ότι δεν ικανοποιούνται τα προκαθορισμένα κριτήρια επιτυχίας/ προσδοκίες/απαιτήσεις των βασικών χρηστών. Η απόφαση για την διακοπή του εγχειρήματος λαμβάνεται σε πρώιμο στάδιο (αμέσως μόλις τα δεδομένα γίνουν διαθέσιμα) διατηρώντας το κόστος του ‘πειραματισμού’ σε χαμηλά επίπεδα. Στην περίπτωση θετικών αποτελεσμάτων, οι εργασίες ανάπτυξης συνεχίζονται μέχρι το επόμενο σημείο αξιολόγησης του πρωτοτύπου.

Πλαίσιο διαχείρισης και αξιοποίησης ιδεών

Η επιχείρηση πρέπει να παρέχει ένα κανάλι επικοινωνίας/ σύστημα διαχείρισης ιδεών και επιχειρηματικών προτάσεων που να επιτρέπει την ‘συνεχή’ ροή ιδεών, την εύκολη επεξεργασία τους, την άμεση αξιολόγηση και προτεραιοποίηση τους και την έξυπνη διοχέτευση των ιδεών στις κατάλληλές ομάδες. Οι εργαζόμενοι πρέπει να είναι σε θέση να καταχωρούν και να επικοινωνούν τις ιδέες τους, να συνθέτουν ομάδες εργασίας με την κατάλληλη τεχνογνωσία και να παρουσιάζουν πρωτότυπα και επιχειρηματικές προτάσεις στη διοίκηση της επιχείρησης.

Διευρυμένοι ρόλοι, ευέλικτες διαδικασίες

Η έννοια της καινοτομίας δεν είναι συμβατή με τους αυστηρά προκαθορισμένους ρόλους, τα πολύπλοκα οργανογράμματα και τις οριοθετημένες περιοχές ευθύνης. Σε ένα περιβάλλον που στοχεύει πραγματικά στην καινοτομία, οι εργαζόμενοι μπορούν να ξεπεράσουν τα όρια του ρόλου τους και να παρακάμψουν διαδικασίες και γραφειοκρατία με σκοπό να εξερευνήσουν ιδέες, τεχνολογίες και επιχειρηματικά σενάρια. Μπορούν, χωρίς εγκρίσεις από ανωτέρους, να σχηματίσουν ομάδες και να πειραματιστούν με ιδέες και πρωτότυπα σε χώρους κατάλληλα διαμορφωμένους για την υποστήριξη διαδικασιών καινοτομίας.

Σύγχρονες πρακτικές καινοτομίας

Οι επιχειρήσεις που επενδύουν σοβαρά στην καινοτομία ενσωματώνουν διαδικασίες που ευνοούν ένα νέο τρόπο σκέψης - τη νοοτροπία της καινοτομίας. Εμπνέουν τους εργαζόμενους και προωθούν νέα μοντέλα συνεργασίας. Οι διαδικασίες αυτές εστιάζουν στην αναγνώριση/ταυτοποίηση του προβλήματος προς επίλυση, την διαμόρφωση και προτεραιοποίηση καινοτόμων λύσεων, τον σχεδιασμό πρωτοτύπων για επιλεγμένες ιδέες και τελικά την ‘δοκιμή’ των πρωτοτύπων σε πραγματικούς χρήστες με σκοπό την καταγραφή απόψεων και την λήψη βέλτιστων αποφάσεων.

Για παράδειγμα, πολλές εταιρείες χρησιμοποιούν design sprints ή αντίστοιχα workshops που επιτρέπουν σε πολυσύνθετες, διαλειτουργικές ομάδες να λύσουν ένα επαρκώς προσδιορισμένο πρόβλημα, δουλεύοντας εντατικά για σύντομο χρονικό διάστημα (3-5 ημερών). Οι ομάδες παράγουν σειρά ιδεών ενώ στελέχη με διαφορετικούς ρόλους, οπτική γωνία και τεχνογνωσία αξιολογούν τις ιδέες, παρέχουν συμβουλές και αναλύουν την σχετικότητα των ιδεών αναφορικά με την στρατηγική της επιχείρησης, την αγορά και τις τάσεις της τεχνολογίας. Οι ομάδες επιλέγουν τις ‘καλύτερες’ ιδέες, για τις οποίες υλοποιούν wireframes ή functional prototypes τα οποία στη συνέχεια εκθέτουν σε πραγματικούς χρήστες με σκοπό την αξιολόγηση τους (τόσο της ιδέας όσο και της συγκεκριμένης υλοποίησης). Τα δεδομένα από τους χρήστες, μετά από κατάλληλη επεξεργασία, χρησιμοποιούνται για την λήψη αποφάσεων σχετικά με την περαιτέρω ανάπτυξη των πρωτοτύπων.

Σε άλλες περιπτώσεις εταιρείες διοργανώνουν μεγάλης κλίμακας hackathons σε διάφορες μορφές, με σκοπό την εντατική παραγωγή ιδεών και πρωτοτύπων που απαντούν σε ένα προκαθορισμένο πρόβλημα.

Επιβράβευση της καινοτομίας

Ειδικά προγράμματα για συνεχή καταγραφή και ποσοτικοποίηση των -σχετικών με την καινοτομία- ενεργειών. Οι εργαζόμενοι συσσωρεύουν πόντους ως αποτέλεσμα ενεργειών που προάγουν την καινοτομία - ανάλογα με την σημαντικότητα της κάθε ενέργειας. Η διαδικασία αυτή επιτρέπει την άμεση αξιολόγηση κάθε εργαζομένου, ομάδας, τμήματος, διεύθυνσης και άλλων οντοτήτων της επιχείρησης αναφορικά με την συμβολή τους στην καινοτομία, δίνοντας την δυνατότητα στην διοίκηση να αναγνωρίσει και επιβραβεύσει τους κορυφαίους στην διάσταση της καινοτομίας.

Πρόσβαση σε γνώση και τεχνολογία

Οι εργαζόμενοι πρέπει να έχουν άμεση, εύκολη πρόσβαση στην κατάλληλη τεχνολογία και γνώση. Σύγχρονες επιχειρήσεις επενδύουν σε ειδικά προγράμματα που στοχεύουν στην συστηματική και αποτελεσματική ανταλλαγή τεχνογνωσίας και εμπειρίας μεταξύ των εργαζομένων της επιχείρησης. Σε πολλές περιπτώσεις παρέχονται ειδικοί χώροι που προβάλλουν προηγμένο τεχνολογικό εξοπλισμό με σκοπό την ενεργοποίηση των εργαζομένων και την εξοικείωσή τους με την τελευταία τεχνολογία, τον εξοπλισμό και τις διαδικασίες για την γρήγορη ανάπτυξη και αξιολόγηση πρωτοτύπων.

Η μετάβαση στην ‘κουλτούρα καινοτομίας’ εξαρτάται σημαντικά τόσο από την στρατηγική της επιχείρησης όσο και από το σύστημα αξιών και προτεραιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού της. Προϋποθέτει ένα νέο τρόπο σκέψης που ευνοεί τον πειραματισμό, την απρόσκοπτη επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ εργαζομένων και ομάδων, την συνεχή ανταλλαγή γνώσης και εμπειρίας. Η νοοτροπία καινοτομίας εκφράζεται ως συνεχής αναζήτηση ευκαιριών για καλύτερα προϊόντα και υπηρεσίες που δίνουν αξία στους χρήστες, στην επιχείρηση, στους εργαζομένους, στην αγορά.