«Στα δύσκολα τα καταφέρνουμε καλύτερα». Συνέντευξη κ. Χάρη Λοϊζίδη, Προέδρου Παγκύπριου Συνδέσμου Ξενοδόχων

Κύριε Λοϊζίδη, πόσο σημαντικός είναι ο τουρισμός για την κυπριακή οικονομία;

Η τουριστική βιομηχανία αποτελεί αναμφίβολα έναν από τους σημαντικότερους πυλώνες της κυπριακής οικονομίας. Η τεράστια συμβολή της καταγράφεται τόσο στη συνεχή αύξηση της συνεισφοράς της στο ΑΕΠ και στα έσοδα του κράτους όσο και στη δυνατότητά της να προσφέρει θέσεις εργασίας. Η δυναμική αυτή του τομέα αποδεικνύεται ιδιαίτερα σε δύσκολες περιόδους για την κυπριακή οικονομία. Τόσο μετά την τραγωδία του 1974 όσο και κατά την πρόσφατη οικονομική και τραπεζική κρίση, ο τουρισμός απέδειξε τον δυναμισμό και την ανθεκτικότητά του και συνέβαλε καταλυτικά στην προσπάθεια της χώρας για επάνοδο στην ανάπτυξη. Ενδεικτικά αναφέρω ότι το 2016 έκλεισε με αύξηση 32% στις αφίξεις, έναντι του 2013 -καταγράφοντας νέο ρεκόρ- και 13,5% στα έσοδα. Ακόμη πιο εμφανής είναι η συμβολή του τομέα στην αγορά εργασίας. Ενώ η συνολική απασχόληση στην Κύπρο από το 2013 μέχρι το 2016 αυξήθηκε μόλις κατά 2,2%, η αύξηση της απασχόλησης στην τουριστική και ξενοδοχειακή βιομηχανία αυξήθηκε κατά 18,7%.

Ποιες είναι οι πιο σημαντικές αγορές για το κυπριακό τουριστικό προϊόν;

Παραδοσιακά το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελεί τη σημαντικότερη πηγή προέλευσης επισκεπτών για την Κύπρο, καθώς από τη συγκεκριμένη αγορά προέρχεται περίπου το 36% του συνόλου των αφίξεων. Η Ρωσία αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη αγορά με 24,5% και ακολουθούν η Ελλάδα και το Ισραήλ με ποσοστά που κυμαίνονται γύρω στο 5%. Την πεντάδα συμπληρώνει η Γερμανία, η οποία παρουσιάζει σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης. Όσον αφορά τις ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές, τη μεγαλύτερη αύξηση το 2016 κατέγραψαν η Ρωσία (+49%) και το Ισραήλ (+51%). Αξίζει να σημειωθεί, ότι στο πλαίσιο της προσπάθειας για αντιμετώπιση του προβλήματος της εποχικότητας, γίνονται σημαντικές προσπάθειες προσέλκυσης τουριστών και από εναλλακτικές αγορές, όπως η Κίνα, καθώς και προσπάθειες για ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού, όπως υγείας και ευεξίας, αθλητικός, γαμήλιος, συνεδριακός και θρησκευτικός.

Υπάρχει συνεργασία μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων στα ζητήματα του τουρισμού; 

Από τη στιγμή που είναι κοινή πεποίθηση, ότι ο τουρισμός αποτελεί νευραλγικό άξονα της κυπριακής οικονομίας, η αναβάθμιση και ο συνεχής εμπλουτισμός του τουριστικού μας προϊόντος αποτελεί κοινό στόχο όλων των εμπλεκόμενων παραγόντων και φορέων. Υπάρχει πάρα πολύ καλή συνεργασία και συνεχής διάλογος, τόσο μεταξύ των φορέων του ιδιωτικού τομέα όσο και με το κράτος. Η τουριστική βιομηχανία δεν μπορεί να λειτουργήσει αποσπασματικά ή ανταγωνιστικά και να έχει θετικά αποτελέσματα. Ο στόχος είναι κοινός και κοινές πρέπει να είναι οι προσπάθειες και ουδείς δεν περισσεύει. Για παράδειγμα, δεν μπορούμε να επικεντρώσουμε όλες μας τις προσπάθειες στην αύξηση των επισκεπτών, εάν ταυτόχρονα δεν υπάρχουν οι υποδομές και οι μηχανισμοί που να μπορούν να ανταποκριθούν με επάρκεια, ποσοτικά αλλά πρωτίστως ποιοτικά, στις ανάγκες αυτών των επισκεπτών. Μόλις πρόσφατα, ως ΠΑΣΥΞΕ, οργανώσαμε το ετήσιο Ξενοδοχειακό μας Συνέδριο στο οποίο συμμετείχαν σημαντικοί ομιλητές από το εξωτερικό αλλά και όλοι οι φορείς της βιομηχανίας και του κράτους, στη διάρκεια του οποίου συζητήσαμε για το μέλλον του κυπριακού τουρισμού στη νέα εποχή, της σταθερής και αειφόρου ανάπτυξης. 

Σε ποιο βαθμό επηρέασαν τα τραπεζικά γεγονότα του 2013 τον τουριστικό κλάδο στην Κύπρο;

Η τουριστική βιομηχανία, όπως και το σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας στην Κύπρο, επηρεάστηκαν σε πολύ σημαντικό βαθμό από τις δυσμενείς εξελίξεις του Μαρτίου του 2013. Θέλω να θυμίσω το κλείσιμο των τραπεζών για αρκετές ημέρες, το κούρεμα των καταθέσεων, τους περιορισμούς στη διακίνηση κεφαλαίων για αρκετά μεγάλο διάστημα, την αβεβαιότητα και την ανασφάλεια που επικράτησε. Δεν θα ήταν υπερβολή αν έλεγα ότι για δύο και πλέον χρόνια η κυπριακή οικονομία λειτουργούσε χωρίς τράπεζες και οι επιχειρήσεις χωρίς δυνατότητες χρηματοδότησης εκτός από τις περιπτώσεις χρηματοδότησης από τουριστικούς συνεργάτες του εξωτερικού. Παρόλα αυτά, όπως έχω ήδη αναφέρει, σε εκείνη την κρίσιμη περίοδο για την Κύπρο, ο τουρισμός επιβεβαίωσε ότι αποτελεί έναν από τους βασικότερους αιμοδότες της κυπριακής οικονομίας, συμβάλλοντας ουσιαστικά, αρχικά στη συγκράτησή της και στη συνέχεια στην ανάκαμψή της.

Πώς διαχειρίστηκε η ηγεσία του τουριστικού κλάδου όλους τους κινδύνους πριν λίγα χρόνια;

Έχω πει πρόσφατα σε μιαν ομιλία μου, ότι στα δύσκολα τα καταφέρνουμε καλύτερα. Καταφέρνουμε να συνεργαζόμαστε αποτελεσματικά, κράτος και ιδιωτικός τομέας, και να γινόμαστε γρήγοροι, ευέλικτοι και δημιουργικοί. Η κινητοποίησή μας ήταν άμεση και τα αποτελέσματα υπήρξαν εντυπωσιακά, ίσως καλύτερα απ’ ότι κι εμείς αναμέναμε. Φυσικά, θέλω να τονίσω ότι τίποτα δεν έχει τελειώσει. Τα θετικά αποτελέσματα των τελευταίων χρόνων δεν πρέπει να οδηγήσουν ούτε σε επανάπαυση ούτε σε εφησυχασμό και ας μην ξεχνάμε και τις πολιτικές συγκυρίες της περιοχής. Οι προκλήσεις και οι κίνδυνοι παραμένουν. Η μεταρρυθμιστική προσπάθεια που έχει ξεκινήσει, η οποία θα καταστήσει την οικονομία μας πιο ανταγωνιστική και πιο ελκυστική για επενδύσεις, πρέπει να συνεχιστεί. Επίσης, η απόφαση της κυβέρνησης για δημιουργία Υφυπουργείου Τουρισμού, πρέπει να υλοποιηθεί το συντομότερο, αφού μέσω του θα μπορεί να προωθηθεί και υλοποιηθεί μια ολοκληρωμένη στρατηγική για τον τουρισμό.  

Πώς τους διαχειρίστηκε η πολιτική ηγεσία ειδικά για τον τουρισμό;

Νομίζω ότι σε εκείνη τη φάση όλοι συνειδητοποιούσαμε, αφενός την κρισιμότητα των στιγμών και αφετέρου τις δυνατότητες που πρόσφερε η τουριστική βιομηχανία, αν τις αξιοποιούσαμε σωστά. Εργαστήκαμε σε πνεύμα συναντίληψης και κοινού σκοπού και πρέπει να ομολογήσω ότι η πολιτεία έβαλε αυτί και άκουσε τις απόψεις μας. Προωθήθηκαν σημαντικά έργα υποδομής, όπως το καζίνο και οι μαρίνες και πολεοδομικά κίνητρα τα οποία συνέβαλαν στην προώθηση έργων εμπλουτισμού και αναβάθμισης του ξενοδοχειακού μας προϊόντος. Αναλήφθηκαν διπλωματικές προσπάθειες και πρωτοβουλίες, προς σημαντικές αγορές, όπως η Ρωσία, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα να απολαμβάνουμε ίσως το μεγαλύτερο ποσοστό αύξησης επισκεπτών, την ίδια στιγμή που ανταγωνιστικοί μας προορισμοί συνέχιζαν να μετρούν απώλειες. Ελευθεροποιήθηκαν οι πτήσεις από χώρες της περιοχής, οι οποίες δημιούργησαν μια νέα δυναμική και άνοιξαν την πόρτα σε νέες αγορές. Όλα αυτά, είχαν ως αποτέλεσμα την πραγματοποίηση επενδύσεων πέραν των €450 εκατ. από την ξενοδοχειακή βιομηχανία, κατά την τριετία της ύφεσης.

Είναι τελικά Ελλάδα και Κύπρος ανταγωνιστικοί προορισμοί, αν λάβουμε υπόψη τα αριθμητικά δεδομένα;

Όλοι οι Μεσογειακοί προορισμοί είναι ανταγωνιστικοί μεταξύ τους, μιας και λειτουργούν ως εναλλακτικές επιλογές, κυρίως για τους Ευρωπαίους τουρίστες. Δεδομένου ότι τα τουριστικά προϊόντα των δύο χωρών διαθέτουν παρόμοια χαρακτηριστικά, όπως ο «ήλιος και η θάλασσα», αναπόφευκτα το περιβάλλον που δημιουργείται είναι ανταγωνιστικό. Ταυτόχρονα όμως Ελλάδα και Κύπρος παραμένουν και στενοί συνεργάτες σε ένα ευρύ φάσμα τομέων, ειδικότερα σε σχέση με προβλήματα που αφορούν την ξενοδοχειακή βιομηχανία. Παράδειγμα αποτελεί η κοινή προσπάθεια αντιμετώπισης του αθέμιτου ανταγωνισμού, ο οποίος  προκαλείται από την παραξενοδοχία, αλλά και η κοινή προσπάθεια προβολής της Ανατολικής Μεσογείου.  

Τι θα μπορούσε να μάθει η Κύπρος από την Ελλάδα και τι η Ελλάδα από την Κύπρο στο θέμα του τουρισμού; 

Η Κύπρος θα πρέπει να προσαρμοστεί περισσότερο στον παραδοσιακό χαρακτήρα του προϊόντος όπως ακριβώς έπραξε και πράττει η Ελλάδα. 

Η Ελλάδα θα μπορούσε να δει από την Κύπρο τον τρόπο συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και παράλληλα να προχωρήσει σε μείωση των φορολογιών και των άλλων επιβαρύνσεων της Ελληνικής ξενοδοχειακής βιομηχανίας.