Σήμερα, η καινοτομία θεωρείται ως ένα σημαντικό κλειδί για την επιβίωση, την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων παγκοσμίως. Διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), καθώς μέσω αυτής έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα έναντι των αντιπάλων τους.
Έτσι, οι ΜΜΕ προκειμένου να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητά τους, πρέπει να αξιοποιούν συνεχώς νέες ευκαιρίες για καινοτομία.
Η Έρευνα & Ανάπτυξη (Ε&Α) παίζει σημαντικό ρόλο στα αποτελέσματα καινοτομίας των επιχειρήσεων και γι' αυτό το λόγο οι επενδύσεις για Ε&Α είναι ένας από τους πιο ισχυρούς μηχανισμούς για τον προσδιορισμό του επιπέδου της καινοτομίας σε έναν κλάδο ή τομέα παραγωγής μίας χώρας. Κατά την τελευταία δεκαετία, η Ελλάδα παρουσιάζει χαμηλά επίπεδα δαπανών για Ε&Α ως ποσοστό του εθνικού ΑΕΠ, κυρίως λόγω των πολύ χαμηλών δαπανών για Ε&Α στον ιδιωτικό τομέα (σύμφωνα με τις πρόσφατες εκθέσεις Innovation Union Scoreboard της Ευρωπαϊκής Επιτροπής). Η απροθυμία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων για τη χρηματοδότηση καινοτόμων δραστηριοτήτων και ριψοκίνδυνων επενδύσεων είναι μερικοί από τους καθοριστικούς παράγοντες που εμποδίζουν την αξιοποίηση πόρων για Ε&Α.
Στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία και κυρίως μετά την έξαρση της χρηματοπιστωτικής κρίσης, η ανάγκη για την ανάπτυξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας αποτελεί πρόβλημα αυξημένης βαρύτητας. Στη βελτίωση του οικονομικού κλίματος και τη δημιουργία αξίας από τις επιχειρήσεις ο προσανατολισμός σε Έρευνα & Ανάπτυξη μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο, αφού έχει αποδειχθεί ότι η Ε&Α αποτελεί κινητήρια δύναμη της οικονομικής ανάπτυξης μίας χώρας.
Σύμφωνα με έρευνα* που πραγματοποιήθηκε σχετικά με τους παράγοντες που ενισχύουν την πιθανότητα καινοτομικής δραστηριότητας χρησιμοποιήθηκε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα 100 ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεων του κατασκευαστικού κλάδου. O κατασκευαστικός τομέας αποτελεί ένα από τους πιο σημαντικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας λόγω της σημαντικής συμμετοχής της στο εθνικό ΑΕΠ και της συμβολής του στην ανάπτυξη της πραγματικής οικονομίας.
Σε αντίθεση με ό,τι αναμενόταν, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι μικρομεσαίες κατασκευαστικές επιχειρήσεις με τις υψηλότερες εξαγωγικές επιδόσεις παρουσιάζουν μικρότερη ικανότητα να καινοτομήσουν. Καινοτόμες εξαγωγικές ΜΜΕ δεν βελτιώνουν απαραίτητα την εξαγωγική δραστηριότητα, τις επιδόσεις τους και κατά συνέπεια το μερίδιο αγοράς τους στις διεθνείς αγορές. Ωστόσο, η θετική σχέση ανάμεσα στην καινοτομία και τις επενδύσεις για Ε&Α υποδεικνύει ότι οι ελληνικές κατασκευαστικές ΜΜΕ με αύξηση των επενδύσεων σε ενέργειες Ε&Α παρουσιάζουν μεγαλύτερη ικανότητα να αποκτήσουν καινοτόμες δραστηριότητες. Επιπλέον, διαπιστώθηκε αρνητική σχέση ανάμεσα στην καινοτομία και το εταιρικό μέγεθος υποδεικνύοντας ότι μια ελληνική εταιρεία παραγωγής με μικρότερο μέγεθος παρουσιάζει μεγαλύτερη πιθανότητα να καινοτομήσει έναντι μίας μεγάλης στον τομέα του προϊόντος ή τον προσανατολισμό της διαδικασίας παραγωγής. Ακόμη, παρατηρήθηκε ότι μια εταιρεία παραγωγής με υψηλότερο κεφάλαιο κίνησης θα έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να παρουσιάσει καινοτόμες δραστηριότητες. Από την άλλη πλευρά, η άμεση ρευστότητα βρέθηκε να συσχετίζεται αρνητικά, υποδεικνύοντας ότι οι καινοτόμες επιχειρήσεις είναι προσεκτικές στη χρήση των ρευστών διαθεσίμων τους και επενδύουν τα κεφάλαιά τους κατά προτίμηση σε δραστηριότητες καινοτομίας.
Η Ελλάδα απαιτεί μια πιο ολοκληρωμένη και κατευθυνόμενη πολιτική από καινοτόμες προσπάθειες, προκειμένου να αναπτύξει τις δυνατότητές της. Οι ΜΜΕ για να είναι ανταγωνιστικές τόσο στην εγχώρια όσο και στις ξένες αγορές πρέπει να καινοτομούν. Λόγω της έλλειψης κεφαλαίων για επενδύσεις σε Ε&Α εσωτερικά των επιχειρήσεων (in-house), οι ΜΜΕ θα πρέπει να συνεργάζονται με τα πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα για την Ε&Α νέων προϊόντων ή μεθόδων παραγωγής, χρησιμοποιώντας καινοτόμες μεθόδους για την προώθηση των προϊόντων τους, τη συσκευασία κ.λπ.
Τα ελληνικά ερευνητικά ιδρύματα και οι ερευνητικές ομάδες είναι πολύ καλές επιλογές τόσο για τα δημόσια όσο και ιδιωτικά ιδρύματα, δεδομένου του ότι έχουν καλά εξειδικευμένο προσωπικό, τεχνική υποδομή, καθώς και συνεργασίες με πανεπιστήμια, ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού. Επιπλέον , οι συστάδες (clusters) μεταξύ των ερευνητικών ομάδων και των εταιρειών τεχνολογίας έχουν σχεδιαστεί για την προώθηση της διασύνδεσης μεταξύ των πληροφοριών και της γνώσης. Ακόμη μια επιλογή είναι και η ομαδοποίηση των ΜΜΕ στις δραστηριότητες Ε&Α.
Μια προσπάθεια για την ενίσχυση της καινοτομίας στην Ελλάδα έχει γίνει από το 2012 με την ίδρυση του «Ταμείου Καινοτομίας» και στόχο έχει την ενθάρρυνση καινοτόμων επιχειρήσεων, ιδίως υψηλής τεχνολογίας με χρηματοδότηση επιχειρηματικών κεφαλαίων, μέσω της αύξησης μεριδίων κεφαλαίου. Ωστόσο υπάρχει ανάγκη υποστήριξης των δραστηριοτήτων έρευνας και καινοτομίας (Ε&Α) για τις ΜΜΕ μέσω χρηματοδότησης και διαμόρφωσης των κατάλληλων κανονισμών για τη συνεργασία μεταξύ πανεπιστημίων και ερευνητικών ιδρυμάτων. Η δραστηριότητά τους μπορεί να ενισχύσει σημαντικά την επιχειρηματικότητα, να στηρίξει τις εγχώριες βιομηχανίες και να βοηθήσει την τοπική και εθνική οικονομία στο σύνολό της.
*Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από το ΤΕΙ Κρήτης και το Portsmouth University και παρουσιάστηκε στο 3ο Διεθνές Συνέδριο Financial Engineering and Banking Society (FEBS) στο ESCP Europe Paris campus στις 8 Ιουνίου 2013. Η εργασία εκπονήθηκε από τον μεταπτυχιακό φοιτητή Βασσάκη Κωνσταντίνο υπό την εποπτεία του Δρ. Χρήστου Λεμονάκη και της καθηγήτριας Δρ. Φωτεινής Ψιμάρνη-Βούλγαρη.
Σχόλια