Nanoplasmas: Η startup που καινοτομεί στην ανίχνευση παθογόνων μικροοργανισμών

Μιλήστε μας για την Nanoplasmas, την ομάδα από την οποία αποτελείται και το πώς δημιουργήθηκε.

Η Nanoplasmas είναι μια εταιρεία τεχνοβλαστός του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος που ιδρύθηκε τον Μάρτιο του 2016. Έχει έξι συνιδρυτές, τέσσερις εκ των οποίων είναι μόνιμοι ερευνητές στο Δημόκριτο με σημαντικό ερευνητικό έργο, τον κ. Γογγολίδη Ευάγγελο, την κ. Τσερέπη Αγγελική, τον κ. Κακαμπάκο Σωτήριο, την κ. Πέτρου Παναγιώτα και δυο πιο νέους ερευνητές, εμένα και την Κατερίνα Τσουγένη.

Η Nanoplasmas προέκυψε με πρωτοβουλία του κ. Γογγολίδη και της κ. Τσερέπη, αφού κερδίσαμε το δεύτερο βραβείο του διαγωνισμού «Ελλάδα Καινοτομείς» το 2013. Η μεγάλη ερευνητική εμπειρία σε τεχνολογίες αιχμής όπως η κατεργασία πολυμερικών επιφανειών με την χρήση νανοτεχνολογίας πλάσματος και οι μικρορευστονικές διατάξεις αλλά και η κρίσιμη μάζα ατόμων με συμπληρωματικές γνώσεις και άριστες σχέσεις που βρεθήκαμε να εργαζόμαστε μαζί, ήταν οι κύριοι παράγοντες που μας ώθησαν να δημιουργήσουμε την εταιρεία.

Στο μεσοδιάστημα συμμετείχαμε σε δυο προγράμματα υποστήριξης νεοφυών επιχειρήσεων που μας βοήθησαν σε πολλούς τομείς, στα πρώτα βήματα πριν αλλά και μετά την ίδρυση της Nanoplasmas. Το πρώτο ήταν το πρόγραμμα του ΣΕΒ «Μαζί στην εκκίνηση» (2014) και το δεύτερο και πιο πρόσφατο ήταν η ένταξη μας στη ΘΕΑ του Εμπορικού Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών (2018). Ο στόχος της Nanoplasmas είναι η εμπορική αξιοποίηση πολύ ώριμων αποτελεσμάτων έρευνας για την κατασκευή καινοτόμων διαγνωστικών και «έξυπνων» επιφανειών για ένα μεγάλο εύρος εφαρμογών στους τομείς της υγείας και της ασφάλειας τροφίμων.

Ποιο είναι σήμερα το προϊόν που αναπτύσσετε και ποιες θα λέγατε πως είναι οι σημαντικότερες καινοτομίες που προσφέρει;

Το πρώτο προϊόν μας είναι ένα διαγνωστικό για την ταχεία ανίχνευση παθογόνων μικροοργανισμών. Το κενό που θέλουμε να καλύψουμε είναι η έλλειψη τέτοιων διατάξεων (που μπορούν ταυτόχρονα να είναι και φορητές) για την ανίχνευση παθογόνων μικροοργανισμών στο νερό και, μελλοντικά, και στα τρόφιμα. Βέβαια, οι εφαρμογές της τεχνολογίας μας δεν περιορίζονται μόνο στις διατάξεις αυτές ή μόνο σε αυτές τις εφαρμογές, αλλά αυτή είναι η πρώτη προτεραιότητα μας.

Η τεχνολογία που χρησιμοποιούμε για την κατασκευή του διαγνωστικού είναι μοναδική και πατενταρισμένη και είναι αυτή που μας διαφοροποιεί από τον ανταγωνισμό. Εν συντομία, η τεχνολογία που έχουμε αναπτύξει για να κατεργαστούμε το εσωτερικό των διατάξεων (κατεργασία επιφανειών με ηλεκτρικές εκκενώσεις αερίου πλάσματος) επιτρέπει την μικρο-νανοδόμηση και την ταυτόχρονη χημική τροποποίηση πολυμερικών ή επικαλυμμένων με πολυμερή επιφανειών. Έτσι, κατασκευάζονται μικρο και νανοδομές με υψηλό λόγο ασυμμετρίας, πολύ αυξημένη ενεργή επιφάνεια και επιθυμητή χημική δραστικότητα που οδηγούν σε προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας. Επιπλέον, αξίζει να προσθέσω ότι η μέθοδος χρησιμοποιείται σε βιομηχανική κλίμακα σε άλλες εφαρμογές, ενώ είναι και φιλική προς το περιβάλλον αφού δεν χρησιμοποιούνται επικίνδυνα χημικά.

Σε ποιες περιπτώσεις θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί; Μαθαίνουμε πως μπορεί να ανιχνεύσει το βακτήριο της Λεγεωνέλλας στο νερό. Μιλήστε μας για αυτό και για τις πιθανές άλλες χρήσεις.

Σωστά, το πρώτο προϊόν μας στοχεύει στην ανίχνευση της λεγεωνέλλας στο νερό. Πολύ πρόσφατα, το βακτήριο της λεγεωνέλλας έχει επισημανθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως ο πιο παθογόνος μικροοργανισμός που υπάρχει στο νερό και το Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων συνιστά οι έλεγχοι να γίνουν πιο εντατικοί. Αυτός ήταν και ένας από τους λόγους που αποφασίσαμε να ασχοληθούμε πρώτα με το διαγνωστικό της λεγεωνέλλας, παρότι έχουμε ήδη διαγνωστικά προϊόντα και για άλλες εφαρμογές.

Ως ένας τεχνοβλαστός του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος, ποια η γνώμη σας για την επιστημονική έρευνα που συντελείται στην χώρα μας και τις δυνατότητες εμπορικής αξιοποίησης που προσφέρονται;

Υπάρχει σπουδαίο ερευνητικό υλικό προς αξιοποίηση στα Πανεπιστήμια και στα Ερευνητικά Ιδρύματα της Ελλάδας. Αυτό το δείχνουν όλοι οι σχετικοί δείκτες στους οποίους μπορεί κάποιος να ανατρέξει. Το κύριο πρόβλημα για την αξιοποίηση αυτού του υλικού ήταν η απουσία, για πολλά χρόνια, εργαλείων αξιοποίησης τους και η ελλιπής διασύνδεση των Πανεπιστήμιων και των Ερευνητικών Ιδρυμάτων με τη βιομηχανία.

Από προσωπική εμπειρία γνωρίζω ότι υπάρχουν επιχειρήσεις που στηρίζουν τέτοιες προσπάθειες, αλλά σίγουρα ο αριθμός τους είναι μικρότερος από ανάλογες περιπτώσεις του εξωτερικού. Μια αξιόλογη προσπάθεια διασύνδεσης της Έρευνας με τη βιομηχανία είναι και το πρόγραμμα βιομηχανικών Διδακτορικών και Μεταδιδακτορρικών Υποτροφιών που τρέχει αυτήν την περίοδο από το ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος με χρηματοδότηση από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και μεγάλες βιομηχανίες της χώρας.

Επιπροσθέτως, τα νέα funds που δημιουργήθηκαν αποτελούν μια ακόμα προσπάθεια στη σωστή κατεύθυνση και σε αυτό το σημείο θα ήθελα να επισημάνω για το fund που συνεργαστήκαμε, το Unifund, ότι είναι ένα fund που προσπαθεί πραγματικά να αναμιχθεί στην εμπορική αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων. Νομίζω ότι τέτοιες προσπάθειες μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στην εμπορική αξιοποίηση αποτελεσμάτων έρευνας.

Εσείς πώς στοχεύετε να αξιοποιήσετε εμπορικά την έρευνα σας; Δηλαδή, ποιος θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το προϊόν σας; Και ποιος είναι ο ενδεχόμενος ανταγωνισμός;

Αρχικά, απευθυνόμαστε σε κεντρικά εργαστήρια που κάνουν ανάλυση νερού και τροφίμων για διάφορους πελάτες, όπως ξενοδοχεία, δημόσιοι οργανισμοί, κ.α. αλλά και σε εταιρείες που χρησιμοποιούν το νερό στην παραγωγική τους διαδικασία και ενδιαφέρονται για τον μικροβιολογικό έλεγχο του νερού. Επιπροσθέτως, οι εταιρείες ύδρευσης μπορούν να είναι και αυτοί δυνητικοί πελάτες μας. Ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής μας μπορούν να θεωρηθούν οι κλασσικές μέθοδοι ανάλυσης με καλλιέργειες βακτηρίων, αφού πολύ λίγα διαγνωστικά υπάρχουν παγκοσμίως και οι περισσότερες αναλύσεις γίνονται, όπως προανέφερα, με καλλιέργειες των βακτηρίων.

Ως επιστήμονες, πως βλέπετε το κομμάτι της επιχειρηματικότητας; Δηλαδή, υπάρχουν δυσκολίες ή ιδιαιτερότητες για έναν επιστήμονα που καλείται να αξιοποιήσει εμπορικά της έρευνα του; Υπάρχουν συμβουλές που προκύπτουν από αυτό;

Δεν ξέρω αν είμαι ο πιο κατάλληλος για να δώσω συμβουλές, αφού και εμείς σαν Nanoplasmas είμαστε ακόμα στην αρχή του δρόμου, αλλά πιστεύω ότι οι περισσότεροι επιστήμονες αναπτύσσουν ικανότητες συναφείς με αυτές που απαιτούνται και στο κομμάτι της επιχειρηματικότητας. Για παράδειγμα, πρέπει να είναι εξωστρεφείς, πρέπει να προσπαθούν να πρωτοπορούν και να μελετούν τον ανταγωνισμό, πρακτικές που χρησιμοποιούνται και στις επιχειρήσεις.

Ενδεικτικά αναφέρω, ότι πολλά ερευνητικά προγράμματα (ελληνικά και ευρωπαϊκά) αποσκοπούν στην εμπορική αξιοποίηση των αποτελεσμάτων που θα προκύψουν, οπότε και οι επιστήμονες έχουν προσαρμοστεί και πλέον καταλαβαίνουν καλύτερα της ανάγκες μιας επιχείρησης. Βέβαια, υπάρχουν και δεξιότητες που δεν θα διαθέτουν και που θα πρέπει, είτε να αναζητήσουν ανθρώπους που τις διαθέτουν, είτε να τις αναπτύξουν οι ίδιοι.

Δεν υπάρχει «μυστική» συνταγή και ο καλύτερος τρόπος μάθησης είναι ο ίδιος ο δρόμος που θα ακολουθήσεις όταν θα προσπαθήσεις να αξιοποιήσεις την έρευνα. Η κατασκευή ενός πετυχημένου εμπορικά προϊόντος είναι κάτι τελείως διαφορετικό από την κατασκευή μιας επιτυχημένης διάταξης σε ένα ερευνητικό εργαστήριο. Τα εμπόδια που συναντάς είναι πολλά, αλλά σήμερα πλέον το περιβάλλον νομίζω ότι είναι πιο ευνοϊκό από ότι ήταν πριν μερικά χρόνια. Εμείς προερχόμαστε από το οικοσύστημα του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτου, το οποίο μας βοήθησε κατά την ίδρυση της εταιρείας και συνεχίζει να μας στηρίζει ακόμα και σήμερα. Κλείνοντας, θέλω να επισημάνω ότι τόσο το άρτια στελεχωμένο Γραφείο Καινοτομίας του Δημόκριτου αλλά και ο ίδιος ο Πρόεδρος του Δημόκριτου, ο κ. Γεώργιος Νούνεσης, επιδεικνύουν τεράστιο ενδιαφέρον για την αξιοποίηση ώριμων ερευνητικών αποτελεσμάτων που παράγονται στον Δημόκριτο.

Λάβατε πρόσφατα μια σημαντική χρηματοδότηση από το Uni.fund. Μιλήστε μας για τη συγκεκριμένη εξέλιξη. Πώς προέκυψε και πώς θα χρησιμοποιηθεί αυτό το κεφάλαιο;

Θέλω να ευχαριστήσω το Unifund που πίστεψε τόσο σε εμάς όσο και σε αυτό που θέλουμε να προωθήσουμε, γιατί το εγχείρημα μας είναι δύσκολο και η απόφαση να χρηματοδοτήσεις μια εταιρεία υψηλής τεχνολογίας που δραστηριοποιείται στον τομέα των διαγνωστικών είναι πιο δύσκολη από την απόφαση μιας επένδυσης σε μια εταιρεία πληροφορικής. Η επικοινωνία μας με το Uni.fund προέκυψε μετά από την παρουσίαση που έκανε στο ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος πριν ενάμιση χρόνο, στο πλαίσιο αναζήτησης επενδύσεων από Ερευνητικά Κέντρα και Πανεπιστήμια.

Το κεφάλαιο θα χρησιμοποιηθεί για την τελική φάση της βελτιστοποίησης του διαγνωστικού λεγεωνέλλας και την εισαγωγή του στην αγορά, για την εξέλιξη άλλων προϊόντων που έχουμε στο πλάνο μας για το άμεσο μέλλον καθώς και για τη στελέχωση του τμήματος έρευνας και ανάπτυξης της εταιρείας με άρτια καταρτισμένους νέους επιστήμονες. Ήδη αριθμούμε δύο άτομα, την Αθηνά Καστανιά και την Αικατερίνη Τσουγένη που είναι συνιδρυτής της Nanoplasmas και δουλεύει ως επικεφαλής του τμήματος ερευνάς και ανάπτυξης της εταιρείας, μέσω του προγράμματος βιομηχανικής μεταδιδακτορικής έρευνας του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος που συγχρηματοδοτείται από το ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και την Nanoplasmas.

Ποια είναι τα επόμενα βήματα για την Nanoplasmas; Δηλαδή, ποιοι είναι οι επόμενοι στόχοι, όσον αφορά στην εξέλιξη της έρευνας σας και τη διάθεση της ως προϊόν;

Αυτή την περίοδο εστιάζουμε στην τελειοποίηση του προϊόντος για την ανίχνευση της λεγεωνέλλας στο νερό, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ταυτόχρονα δεν κοιτάμε και άλλους τομείς στους οποίους θα μπορούσαμε να συνεισφέρουμε. Για παράδειγμα, κοιτάμε και για την ανάπτυξη ενός lab on a chip για την ανίχνευση βακτηρίων και σε βιολογικά δείγματα που θα βοηθούσε στην έγκαιρη διάγνωση ώστε να μειωθεί η χρήση αντιβιοτικών ευρέως φάσματος, που όπως θα έχετε ακούσει κάνουν τους μικροοργανισμούς πιο ανθεκτικούς. Ταυτόχρονα, έχουμε ήδη ένα έτοιμο προϊόν, που είναι μικροσυστοιχίες τρισδιάστατης μικρο-νανο δομής, οι οποίες είναι εξαιρετικές σαν υποστρώματα για πρωτεΐνες ή αλλά βιομόρια. Το προϊόν είναι αναλώσιμο για βιοαναλυτικά εργαστήρια. Προσπαθούμε να βρούμε χρήστες που να θέλουν τη μεγάλη ευαισθησία και ποιότητα που προσφέρουν για τις αναλύσεις τους.

Η εξωστρέφεια είναι μέσα στην κουλτούρα της εταιρείας αφού και ως ερευνητές πάντα προσπαθούμε να απευθυνόμαστε σε παγκόσμιο επίπεδο. Κατά συνέπεια, τα προϊόντα μας απευθύνονται στην παγκόσμια αγορά της ανάλυσης του νερού και σκοπεύουμε να εντείνουμε τις προσπάθειες μας προς αυτή την κατεύθυνση την επόμενη περίοδο. Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μας ενδιαφέρει η ελληνική αγορά, που στην περίπτωση μας είναι και μια αρκετά μεγάλη και αναπτυσσόμενη αγορά, για τον λόγο αυτό έχουμε ήδη συνάψει κάποιες στρατηγικές συνεργασίες στην Έλλαδα.

Με αφορμή την επένδυση στην Nanoplasmas, η Κατερίνα Πραματάρη, Partner του Uni.Fund, δήλωσε στο epixeiro.gr:

Είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε από πολύ νωρίς και από κοντά την πορεία εξέλιξης της Nanoplasmas. Αυτό που διέκρινε την ομάδα, πέρα από την ξεχωριστή τεχνολογία της, ήταν η συνειδητοποίηση της αξίας της έρευνάς της και των προοπτικών της στην αγορά, καθώς και τα συστηματικά βήματα που ακολούθησε μέχρι σήμερα, ώστε να πετύχει τον στόχο της. Θεωρούμε ότι η Nanoplasmas είναι μια εταιρεία που θα συζητηθεί πολύ στο μέλλον. Η τεχνολογία της έχει εφαρμογή σε πολλούς τομείς στους οποίους πολύ σύντομα θα υπάρχει η δυνατότητα να επεκταθεί η δραστηριότητά της.

Η ποιότητα της έρευνας που παράγεται στα ελληνικά Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα είναι αδιαμφισβήτητη και τα οφέλη για την ελληνική οικονομία και την αντιστροφή του κλίματος του Brain drain από την επιχειρηματική αξιοποίησή της μπορεί να είναι πολύ σημαντικά. Ελπίζουμε το επόμενο διάστημα να δούμε πολλές ερευνητικές ομάδες να ακολουθούν το παράδειγμα της Nanoplasmas και θα είναι χαρά μας να τις υποστηρίξουμε σε αυτή την προσπάθεια.